تلاش برای ایجاد تنفس سیاسی

فرشاد گلزاری

در غزه روز به روز شدت حملات اسرائیل و تلفات غیرنظامیان افزایش می‌یابد نیروهای اسرائیلی خود را برای پیشروی بیشتر به سمت شهر خان یونس در جنوب نوار غزه آماده می‌کنند؛ به گونه‌ای که خبرگزاری رویترز به نقل از ساکنان محلی گزارش داده که آتش تانک‌ها و بمباران شدید هوایی اسرائیل در خان‌یونس جمعه شب گذشته تا سحرگاه روز گذشته (شنبه) نیز ادامه داشته است. به گفته پزشکان و خبرنگاران فلسطینی، هواپیماهای نظامی اسرائیل در مرکز غزه نیز چند حمله هوایی به اردوگاه نصیرات ترتیب دادند. مقامات بهداشتی غزه هم اعلام کردند که ۱۸۷ فلسطینی در حملات شنبه و جمعه توسط اسرائیل کشته شدند و مجموع تلفات از آغاز حمله اسرائیل در هفتم اکتبر به بیش از ۲۱ هزار و ۵۰۰ نفر رسیده است که حدود ۱ درصد از جمعیت کل نوار غزه است. ر این میان بسیاری از ناظران مدنی و حقوق‌بشری در غزه اعلام کرده‌اند بیم آن می‌رود که هزاران جسد در زیر ویرانه‌های ساختمان‌ها دفن شده باشند و همین موضوع باعث شده تا حالا بخشی از جنایات اسرائیل در قبال غیرنظامیان بیش از هر زمان دیگری مشخص شود. در این راستا شبکه ۱۲ تلویزیون اسرائیل دیروز (شنبه) در گزارشی گفت وزارت خارجه اسرائیل قصد دارد طرحی برای اخراج آژانس امدادرسانی و کاریابی برای آوارگان فلسطینی (آنروا) که نهادی زیر نظر سازمان ملل است را به کابینه ارسال کند. به گفته این شبکه، طرح مذکور در گزارشی با طبقه‌بندی «فوق محرمانه» تدوین شده و شامل سه مرحله است. نخست، کشف همکاری (ادعایی) میان آنروا و حماس. دوم، کاهش فعالیت‌های آنروا در غزه و جایگزینی یک یا چند سازمان دیگر برای ارائه خدمات آموزشی و اجتماعی به مردم غزه و سوم اینکه تمامی وظایف آژانس آنروا به هیأتی که قرار است بعد از جنگ بر غزه حکمرانی کند منتقل شود. این اقدام اسرائیل به نوعی گویای آن است که تل‌آویو به دنبال سرپوش گذاشتن بر جنایاتی است که اصلی‌ترین دلیل آن حملات گاه و بیگاه هوایی و زمینی است. در حقیقت تل‌آویو به دنبال آن است تا با این سناریو بتواند به هر ترتیب که شده فشار جامعه جهانی با محوریت کشته شدن غیرنظامیان را به صورت کاملاً مشخص سانسور و حتی محو کند. اما در این میان موضوع دوم هم به نوعی نشان می‌دهد که در محور سیاسی یک انشقاق و یک دستپاچگی از سوی کابینه نتانیاهو در حال بروز و ظهور کردن است. به عنوان نمونه یائیر لاپید، رهبر ائتلاف مخالفان در کنست (پارلمان) اسرائیل طی پیامی در ایکس (توئیتر سابق) با انتشار تصاویری تحت عنوان «طرح راهبردی غزه»، کابینه «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر اسرائیل را فاقد طرحی راهبردی برای غزه دانست. لاپید در این پیام نوشت که کابینه نتانیاهو توان ارائه یک طرح جامع به نظام سیاسی و ارتش برای پیشبرد امور جنگ در غزه را ندارد، بنابراین دوباره طرحی را که یک ماه پیش در این رابطه مطرح کرده بودم، منتشر کردم. نخست وزیر سابق اسرائیل سه‌شنبه هفته گذشته نیز در گفت‌وگو با رادیو ارتش اسرائیل اعلام کرده بود که پیش از پایان جنگ غزه، نتانیاهو باید از منصب نخست‌وزیری عزل شود. 

وزارت خارجه اسرائیل قصد دارد طرحی برای اخراج آژانس امدادرسانی و کاریابی برای آوارگان فلسطینی (آنروا) که نهادی زیر نظر سازمان ملل است را به کابینه ارسال کند که نشان‌دهنده عزم تل‌آویو برای سانسور بیشتر حقیقت در قبال کشته شدن غیرنظامیان است

ایجاد وقفه در اوج کشتار غیرنظامیان 

تفسیرها در مورد تبادل اسرا و آتش‌بس به خوبی نشان می‌دهد که هنوز ابتکارعمل‌هایی که توسط کشورهای عربی مطرح می‌شود آنگونه که باید از سوی نهادهای بین‌المللی تضمین نمی‌شود یا حداقل آمریکا و برخی اروپایی‌ها اجازه نمی‌دهند اسرائیل بر آن پایبند باشد

آنچه در وضعیت کنونی به خصوص در محور سیاسی جنگ غزه باید موردتوجه قرار بگیرد این است که در داخل و خارج از تل‌آویو اوضاع و احوال به سمت یک دگرگونی محسوس پیش می‌رود که اتفاقاً همه محورهای آن عموماً محورهای اختلافی است. در یک سوی این اختلاف نتانیاهو به عنوان عامل اصلی بحران موجود ایستاده و در سوی دیگر این ماجرا نه تنها مخالفان داخلی بلکه کشورهایی ایستاده‌اند که به دنبال آن هستند تا به منازعه موجود که تاکنون 85 روز به طول انجامیده، پایان دهند. بر همین اساس رسانه‌های اسرائیل مدعی شدند دیوید بارنیا، رئیس موساد به کابینه اسرائیل اطلاع داده ‌است که حماس اکنون خواهان آتش‌بس ۲۰ تا ۳۰ روزه در ازای ۵۰ کودک، زن و سالمند اسیر شده ‌است. این درحالی است که بنیامین نتانیاهو اخیرا یوآو گالانت، وزیر جنگ را از نشست با روسای موساد و شین بت منع کرده بود و حتی به روسای این دو نهاد دستور داده بودند در نشست امنیتی که قرار بود در خصوص موضوعی حساس برگزار شود،‌ شرکت نکنند. آنچه در میان به صورت واضح نشان دهنده اختلاف جدی در سطوح بالادستی اسرائیل است بیانیه‌ای است که دفتر نتانیاهو آنرا صادر کرد.در این بیانیه آمده که «نخست وزیر، رئیس موساد را به چالش نمی‌کشد، اما کابینه جنگ طرفی است که خط مشی را تعیین می‌کند و در مورد مساله اسیران تصمیم می‌گیرد». این بیانیه دقیقاً نشان می‌دهد که حتی رئیس موساد هم از گزند سخنان و نظرات نتانیاهو در امان نیست. در این راستا وبگاه آمریکایی آکسیوس به نقل از مقامات اسرائیل نوشت که قطر به تل‌آویو اطلاع داده ‌است که حماس «موافقت کرده» مذاکرات را برای دستیابی به توافقی جدید برای آزادی بیش از ۴۰ اسیر در غزه در ازای توقف جنگ برای یک دوره تا یک ماه از سر بگیرد. یکی از مقامات اسرائیل در این خصوص اعلام کرده که «پیام قطر هنوز بسیار مقدماتی، اما مثبت است، زیرا برای اولین بار از زمان پایان توافق قبلی، اشاره می‌کند که حماس آماده بازگشت به میز مذاکره است. بر این اساس، ما از حالت انجماد به سرمای شدید منتقل می‌شویم». گفته شده پیشنهاد قطر شامل آزادی ۴۰ اسیر از جمله زنان و مردان بالای ۶۰ سال و همچنین افراد بیمار و مجروح است که نیاز به درمان فوری دارند. در این میان شبکه ۱۲ تلویزیون اسرائیل اعلام کرد که کابینه جنگ پیشنهاد قطر در خصوص آزادی ۴۰ تا ۵۰ اسیر اسرائیلی در غزه در ازای آتش‌بس یک ماهه را بررسی کرده است اما مرحله دومی هم وجود دارد که پیچیده‌تر بوده و جزئیات آن فاش نشده‌، اما شامل درخواست برای عقب‌نشینی اسرائیل از غزه است. حماس و تل‌آویو پاسخی به این پیشنهاد نداده‌اند، ولی گویا وضعیت بهتر از قبل به نظر می‌رسد. این تحلیل و تفسیرها در مورد تبادل اسرا و هرگونه آتش‌بس در این راستا به خوبی نشان می‌دهد که هنوز ابتکارعمل‌هایی که توسط کشورهای عربی مطرح می‌شود آنگونه که باید از سوی نهادهای بین‌المللی تضمین نمی‌شود و یا حداقل آمریکا و برخی از کشورهای اروپایی اجازه نمی‌دهند که اسرائیل بر آن پایبند باشد.