گام‌های عملی برای ایجاد سد ضدروسی

فرشاد گلزاری

«واشنگتن تحت هیچ شرایطی اجازه نمی‌دهد تا کمک‌ها به کی‌یف متوقف و دچار اختلال شود». این عبارت بخشی از سخنان جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده است که روز گذشته (یکشنبه) در قالب بیانیه کاخ‌سفید منتشر شد. دلیل این اظهارنظر البته حمایت و یا عدم حمایت از اوکراین توسط بایدن و تیم وی نیست، بلکه آنچه بایدن را وادار کرد تا چنین موضعی اتخاذ کند، بازی رسانه‌ای جمهوریخواهان آمریکا علیه وی در خصوص عدم تصویب بودجه در آستانه پایان سال مالی در ایالات متحده بود به گونه‌ای که بسیاری از تحلیلگران و منتقدان دموکرات‌ها در داخل آمریکا اعلام کرده‌اند که عدم توافق بر سر موضوع بودجه، می‌تواند علاوه بر ضربه زدن به اقتصاد کشور، باعث تعلیق صادرات تسلیحات و کمک‌های مالی از مبدأ آمریکا به اوکراین شود. بر همین اساس بایدن با اشاره به لایحه بودجه‌ کوتاه مدت تصویب شده در سنای آمریکا به منظور فعال نگه داشتن دولت فدرال تا ۴۵ روز دیگر گفته است «در حالی‌که رئیس مجلس نمایندگان و اکثریت قریب به اتفاق در کنگره در حمایتشان برای اوکراین ثابت قدم مانده‌اند، هیچ بودجه جدیدی برای اوکراین در نظر گرفته نشده است، اما ما نمی‌توانیم تحت هیچ شرایطی اجازه دهیم که کمک‌های آمریکا به اوکراین دچار اختلال شود.» رئیس‌جمهوری آمریکا همچنین به کوین مک کارتی، رئیس مجلس نمایندگان که از همفکران ترامپ به حساب می‌آید گفت که به تعهدش در قبال مردم اوکراین پایبند بماند و حمایت مورد نیاز برای کمک به این کشور را در این برهه حساس تضمین کند. شاید برای بسیاری این سوال مطرح شود که چرا اساساً بایدن تا به این حد بر عدم ایجاد اختلال و قطع کمک به اوکراین تاکید دارد؟ پاسخ این سوال را عموماً باید در میدان جنگ اوکراین و همچنین مولفه‌های سیاسی- اقتصادی همسو با آن جست‌وجو کرد. بایدن و تیم وی به خوبی می‌دانند که اگر نتوانند بر سر لایحه بودجه در مجلس نمایندگان آمریکا که توسط اکثریت جمهوریخواهان هدایت می‌شود و اتفاقاً چندان هم از کمک به اوکراین راضی نیستند، به توافق برسد و دولت برای مدتی تعطیل شود، روسیه می‌تواند از این خلأ به نفع خود استفاده کند و حتی میدان جنگ را با معادلات خود تغییر دهد. این اقدام حتی ممکن است از سوی دیگر به ضرر ایالات متحده و سپس شرکای اروپایی آن تمام شود؛ به گونه‌ای که کشورهای عضو اتحادیه اروپا همین حالا هم با مشکلات اقتصادی برآمده از جنگ اوکراین دست و پنجه نرم می‌کنند و احزاب راستگرای افراطی هم به دنبال هدف قرار دادن آنها برای کسب کرسی‌های پارلمان طی ماه‌ها و سال‌های آینده هستند. به همین جهت تعطیلی دولت آمریکا برای واشنگتن و حتی کشورهای اروپایی خوشایند نیست. از سوی دیگر باید توجه داشت که کارخانه‌های ساخت تسلیحات در آمریکا و اروپا یکی از برنده‌های جنگ فعلی در اوکراین هستند و منافع زیادی را در این مدت به جیب زده‌اند. لذا تعطیلی دولت آمریکا برای آنها مانند کابوس خواهد بود. 

انگلیس به عنوان عضو جدا شده از اتحادیه اروپا حتی پا را فراتر از اقدامات ایالات متحده در اوکراین و علیه روسیه گذاشته و صرفاً به ارسال تجهیزات و تسلیحات بسنده نکرده بلکه به دنبال اعزام سربازان خود و تاسیس کارخانه ساخت تسلیحات در کی‌یف است

لندن علیه مسکو؟   

اگرچه اعزام نظامیان لندن به اوکراین به صورت ضمنی تکذیب شد و ریشی سوناک، نخست‌وزیر انگلیس اظهارات وزیر دفاع کشورش در این خصوص را رد کرد، اما بسیاری از ناظران بین‌المللی معتقدند این اقدام ممکن است کمی دیرتر انجام شود

این موضوع مقدمه‌ای بود بر اینکه اشاره کنیم کشورهای اروپایی هم در جنگ اوکراین منافعی برای خود لحاظ کرده‌اند که بخش عمده‌ای از آنها به ادامه جنگ بستگی دارد و عملاً از این راه تأمین می‌شود. در این میان به نظر می‌آید انگلیس به عنوان عضو جدا شده از اتحادیه اروپا حتی پا را فراتر از اقدامات ایالات متحده در اوکراین و علیه روسیه گذاشته و صرفاً به ارسال تجهیزات و تسلیحات بسنده نکرده است، بلکه حالا اخباری به گوش می‌رسد که نشان می‌دهد لندن می‌خواهد «تکه بزرگتر از کیک اوکراین» را تصاحب کند. روز گذشته (یکشنبه) گرنت شپس، وزیر دفاع انگلیس که چند روز گذشته در کی‌یف دیداری با ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین داشت، اعلام کرد که با فرماندهان ارتش کشورش درباره اجرای یک برنامه آموزشی و «استقرار نیروهای انگلیسی در خاک اوکراین برای اولین‌بار» گفت‌وگو و رایزنی کرده است.  وی گفت این پیشنهادی که مورد بحث‌ و گفت‌وگو قرار گرفته، وابستگی به پایگاه‌های انگلیس و سایر کشورهای عضو ناتو را کاهش خواهد داد. طبق اطلاعیه وزارت دفاع انگلیس، برنامه آموزشی برای ارتش اوکراین که توسط ۱۰ کشور حمایت شده، مهارت‌هایی را به بیش از ۲۶ هزار و ۵۰۰ سرباز آموزش داده و قرار است بیش از ۳۰ هزار سرباز آموزش‌دیده را تا پایان سال جاری میلادی جذب کند. شپس همچنین طی مصاحبه‌ای با «ساندی تلگراف» فاش کرد که در گفت‌وگو با زلنسکی به این مساله اشاره کرده که نیروی دریایی چگونه می‌تواند به محافظت از کشتی‌های تجاری در برابر حملات روسیه در دریای سیاه کمک کند. نکته بسیار کلیدی که به نوعی سطور نخستین این گزارش و بحث اهمیت «اقتصاد جنگ» را تایید می‌کند این است که وزیر دفاع انگلیس گفته است «هدف از این طرح، صرفا بحث آموزش نیست، بلکه می‌توانیم شاهد تاسیس شرکت دفاعی بریتانیا (BAE) در خاک اوکراین باشیم». اگرچه این سخنان عصر دیروز (یکشنبه) به صورت ضمنی تکذیب شد و ریشی سوناک، نخست‌وزیر انگلیس اظهارات وزیر دفاع کشورش درباره مشارکت مستشاران انگلیسی در درگیری اوکراین را رد کرد، اما بسیاری از ناظران بین‌المللی به بخش دیگری از سخنان نخست‌وزیر استناد می‌کنند. او «اعزام نیروهای انگلیسی به اوکراین را رد کرد اما گفت که وزیر دفاع که اخیرا منصوب شده در حال صحبت درباره برنامه‌های احتمالی برای «بلندمدت» بوده است! سخنان ریشی سوناک این پیام را مخابره می‌کند که لندن قصد دارد به هر ترتیب وارد خاک اوکراین شود و منافع خود را زیر گوشِ دشمن قدیمی سال‌های جنگ سرد خود یعنی «روسیه» تامین کند. در مقابل دیمیتری مدودف، معاون شورای امنیت روسیه که سابقا رئیس‌جمهور این کشور نیز بوده است، در پیام‌رسان تلگرام خود نوشت: «وزیر دفاع انگلیس اعلام کرده که این کشور قصد دارد نیروهایش را به داخل خاک اوکراین اعزام کند. این اقدام انگلیس یعنی آن‌ها مربیان نظامی خود را به اهداف قانونی برای نیروهای مسلح روسیه بدل می‌کنند. آگاه باشید که آن‌ها نه فقط به‌عنوان مزدور، بلکه به‌عنوان متخصصان انگلیسی ناتو بی‌رحمانه نابود خواهند شد». مدودف در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه نگاه منفی آنها صرفاً مختص به لندن نیست گفت که «تعداد رهبران احمق‌ در میان کشورهای ناتو در حال افزایش است، احمق‌هایی که ما را به سمت جنگ‌جهانی سوم می‌کشانند». حال باید دید لندن چگونه می‌خواهد وارد زمین بازی اوکراین شود و تامین منافع سیاسی - اقتصادی خود را عملیاتی کند.