اردوغان و سناریوهای تکراری برای پیروزی

فرشاد گلزاری

انتخابات ریاست جمهوری 14 مه ترکیه 19 روز دیگر (24 اردیبهشت) برگزار خواهد شد و حالا اتمسفر سیاسی این کشور بار دیگر درگیر سناریوهای سیاسی- اجتماعی است؛ چراکه بسیاری از تحلیلگران در داخل و خارج از آن  معتقدند که این بار ممکن است رجب طیب اردوغان از صندلی ریاست جمهوری کنار زده شود و به دنبال آن حزب عدالت و توسعه هم پس از دو دهه حکومت بر سطوح مختلف حکمرانی آنکارا به حاشیه برود.

اصولاً تعویض و تغییر قدرت در ترکیه با کودتا و شلوغ‌کاری سیاسی- امنیتی عجین و این روند به صورت ثابت در ادوار مختلف و در دولت‌های گوناگون دیده شده است. اساساً کودتا در تاریخ سیاسی ترکیه ریشه در دهه 60 میلادی دارد و تا جولای 2016 که آخرین نمونه آن به وقوع پیوست.

نکته قابل‌ذکر در مورد این سنت خطرناک این است که کودتا در ترکیه همیشه به عنوان یک راه‌حل سیاسی با پوسته نظامی مطرح بوده؛ به گونه‌ای که سیاستمداران در این کشور بیش از شش دهه است که برای کنار زدن رقبای خود به کودتا متوسل شده‌اند و حالا هم به نظر می‌رسد که این گزینه قرار نیست از فهرست راهبردهای سنتی و داخلی آنها حذف شود.

 قلیچدار اوغلو که رهبر حزب خلق دموکراتیک ترکیه و رئیس ائتلاف شش حزب ترکیه است، با دفاع از کردهای ترکیه و وعده آزادی صلاح‌الدین دمیرتاش، رهبر حزب دموکراتیک خلق‌ از زندان به دنبال جلب آرای کردهای ترکیه به نفع خود است

اما در این برهه زمانی به نظر می‌رسد که اردوغان در سال 2016 یعنی هفت سال پیش و از طریق یک کودتای نافرجام، توانست طیف عظیمی از مخالفان خود را منکوب، خانه‌نشین و زندانی کرده و آنها را در تمام لایه‌های سیاسی، قضایی، امنیتی، نظامی و حتی اجتماعی از صحنه حذف کند. بعد از کودتای 15 جولای 2016 تصویر ستون فرماندهان و قضات بازداشت شده به تیتر یک رسانه‌های ترکیه و دنیا تبدیل شد و سکوتی ژرف تمام افکار عمومی این کشور را دربرگرفت.

افکار عمومی دیگر نمی‌توانستند تشخیص دهند که کدام خبر و اطلاعات درست، و کدامیک مهندسی شده است. این اقدام اردوغان تا به امروز حتی در مورد انتشار اخبار مربوط به افت ارزش لیر، تورم افسارگسیخته و زلزله اخیر در شرق این کشور ادامه دارد؛ به صورتی که بسیاری از فعالان مدنی و حتی خبرنگاران که این موضوعات را بررسی می‌کردند و به انتقاد از سیاست‌های وی برآمده بودند، یا تهدید به مرگ شدند و یا اینکه احضار و بازداشت شده و از شغل‌شان کنار گذاشته شدند.

حالا این میزان از فشارها به جایی رسیده که برخی از مفسران فکر می‌کنند اردوغان با صاف کردن جاده‌ سیاست، اینبار هم در انتخابات ریاست جمهوری ترکیه پیروز خواهد شد. البته در دنیای سیاست شاید جغرافیایی که می‌توان درمورد انتخابات آن تا حد زیادی گمانه‌زنی کرد اروپا و سپس برخی کشورهای شرق آسیا (منهای چین) باشند، اما در مورد انتخابات در برخی کشورهای منطقه و همچنین ایالات متحده نمی‌توان چندان به صورت قاطع تحلیل ارائه کرد.

تنها در یک هفته گذشته سه خبر از حمله به دفاتر حزب عدالت و توسعه در دو جغرافیای مختلف، از جمله یک حمله مسلحانه در استانبول، منتشر شده و حالا سخنگوی حزب عدالت و توسعه گفته است که آنها به فعالیت حزبی خود تا انتخابات ادامه خواهند داد

اوج‌گیری فعالیت‌های انتخاباتی با چاشنی وعده‌های وسوسه‌انگیز

کمتر از سه هفته به انتخابات ریاست جمهوری ترکیه وقت باقیست و به نظر می‌رسد که اردوغان می‌تواند پیروز میدان رقابت‌های انتخاباتی باشد. بسیاری از منتقدان او از بحث کردن در مورد وضعیت او در انتخابات آتی خودداری می‌کنند؛ چراکه معتقدند اینبار هم اردوغان با توسل به سناریوهای مختلف می‌تواند اوضاع را به نفع خود تغییر دهد. نخستین سناریویی که او و تیمش در دستور کار خود قرار داده‌اند، حملات تکراری به دفاتر حزب عدالت و توسعه است.

تنها در یک هفته گذشته سه خبر از حمله به دفاتر حزب عدالت و توسعه در دو جغرافیای مختلف، از جمله یک حمله مسلحانه در استانبول، منتشر شده است و حالا عمر چلیک، سخنگوی حزب عدالت و توسعه ضمن محکوم کردن این رویداد گفته است که این حزب به تلاش برای انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی ماه مه ادامه خواهد داد.

جالب اینجاست که بدانید در اواخر ماه مارس در حمله‌ای مشابه، افرادی مسلح دفتر حزب اپوزیسیون «خوب» در استانبول را مورد هجمه قرار دادند و اتفاقاً در آن زمان رهبری این حزب مسئولیت حمله را متوجه رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه کرد؛ گویا این موضوع و حمله به دفاتر رقبا یک سنت سیاسی در استانبول

به شمار می‌رود!

البته اردوغان برای جلب آرای مردمی سناریوهای دیگری هم دارد. او چند روز پیش و در مراسم بهره‌برداری از یک میدان گازی تازه کشف شده در شهر زونگولداغ واقع در ساحل دریای سیاه اعلام کرد گاز مصرفی مناطق مسکونی ترکیه به مناسبت این رویداد برای مدت یک ماه رایگان شده و هزینه‌ای معادل ۶۲۵ لیر (۳۲.۲ دلار)‌ را برای هر خانوار صرفه‌جویی می‌کند.

او سپس گفت که گاز مصرفی مربوط به حمام‌ها و آشپزخانه‌های خانه‌های مسکونی نیز به مدت یک سال با نرخ توزیع ۲۵ متر مکعب در هر ماه رایگان می‌شود. اشاره اردوغان به صرفه‌جویی به صورت ضمنی این موضوع را تایید می‌کند که ترکیه در یک بحران اقتصادی گرفتار است و همین مساله حالا به محور انتخاباتی برای رقیب او یعنی کمال قلیچدار اوغلو تبدیل شده است.

او که رهبر حزب خلق دموکراتیک ترکیه و رئیس اتحاد ملت یا همان ائتلاف شش حزب ترکیه است، با دفاع از کردهای ترکیه و وعده آزادی صلاح‌الدین دمیرتاش، رهبر حزب دموکراتیک خلق‌ از زندان به دنبال جلب آرای کردهای ترکیه به نفع خود است.

این در حالیست که قلیچدار اوغلو از سوی دیگر با وعده اخراج پناهجویان سوری از ترکیه که به زعم او فشار اقتصادی بر پیکره این کشور می‌آورند، به دنبال آن است تا اسلامگرایان را هم به کنار بزند و آرای جمهوریخواهان را با خود همراه کند. حال باید دید گام بعدی اردوغان برای تثبیت پیروزی خود چیست؟ آیا افشای پرونده‌های فساد اقتصادی و سیاسی رقیب خود را در برنامه دارد یا اینکه به سیاست امنیتی‌سازی فضای عمومی روی می‌آورد؟!