همنوایی جهانی در محکومیت تصمیم رادیکال طالبان

فرشاد گلزاری

افغانستانِ امروز در چنگ اقتدارگرایی مذهبی و نظامی است. عده‌ای به نام «طالب» از 15 آگوست 2021 و با چراغ سبز علنی ایالات متحده وارد کابل شدند و تا به امروز در سراسر افغانستان به صورتی عمل کرده‌اند که خروجی آن کاملاً مشخص است.

یک روز در افغانستانِ تحت فرمان طالبان شاهد نبود آرد و برنج و مواد خوراکی اولیه هستیم، روزی دیگر خبر می‌آید که کارمندان ادارات دولتی که حالا زیر نظر طالبان کار می‌کنند ماه‌ها است که هیچ حقوقی دریافت نکرده‌اند و در مقابل هم طالبان به جای پرداخت حقوقشان، چندین کیسه آرد به آنها هبه می‌کند! و حتی در این زمینه هم از عدالت بویی نبرده است؛ بسیاری از منابع افغانستان به خصوص در ولایات شمالی و شمال غربی این کشور اعلام کرده‌اند که طالبان از همان روزی که مجدداً پرچم امارت اسلامی را در کابل و سایر ولایات برافراشته کرد، میان قوم پشتون و سایر اقوام تفاوت‌های فاحشی را قائل شده است.

نمونه بارز این مساله را می‌توان در مدل توزیع اقلام ارسالی از سوی کشورهای همسایه افغانستان و سازمان ملل دانست. در همان روزهای اولی که طالبان بر کابل مسلط شد، به دلیل بهم ریختگی اوضاع امنیتی، اجتماعی و اقتصادی در افغانستان کمک‌های انسانی به این کشور سرازیر و همزمان اعلام شد که طالبان صرفاً مناطق پشتون‌نشین را در اولویت توزیع اقلام قرار داده است.

اقدام اخیر طالبان در بستن درهای دانشگاه‌ها به روی زنان و دختران افغانستان به حدی رادیکال بوده که حتی کشورهای هماهنگ با ایدئولوژی این جریان از جمله قطر و عربستان هم خواهان بازنگری در این موضوع شده‌اند

این اقدامات را اگر در کنار رفتار رادیکال طالبان قرار دهیم به خوبی می‌بینیم که این جریان با گذشت بیش از یکسال از استقرار خود در افغانستان نه تنها نتوانسته آرامش و آسایش را برای مردمان این سرزمین زخم خورده فراهم کند، بلکه در حال رقم زدن دو اتفاق بسیار وحشتناک و ضدبشری است که بدون تردید می‌تواند تبعات داخلی و خارجی متفاوتی برای طالبان به دنبال داشته باشد. نخستین مورد، اعدام‌ها و مجازات‌هایی است که طالبان شروع به انجام آنها در ملأعام کرده است.

یک روز شاهد اجرای رَجم (سنگسار) هستیم و روز دیگر شلاق زدن و اعدام‌ها از سوی دستگاه رسانه‌ای طالبان به سمع و نظر دنیا می‌رسد که هنوز هم نشان می‌دهد تفکر نهفته در این جریان نه تنها تغییر نکرده، بلکه باز هم ما شاهد توزیع رادیکالیسم در سطح افغانستان هستیم.

اما مورد دوم قدری با مساله اول تفاوت دارد و به نوعی نشان می‌دهد که اساساً طالب‌ها قرار نیست به هیچکدام از مواردی که در قالب تامین حقوق بشر و کرامت انسانی مربوط است پاسخ مثبت بدهند و همچنان بنیادگرایی موردنظر خود را ادامه می‌دهند.

خدشه‌دار کردن اسلام از سوی طالبان!

صبح چهارشنبه گذشته یکباره خبری از کابل منتشر شد که همه دنیا را در بهت و حیرت فرو برد. طالبان در یک بیانیه رسمی دستور داد تا اطلاع ثانوی زنان و دختران از تحصیلات دانشگاهی منع شوند و درهای دانشگاه‌ها به روی دختران بسته باشد.

مولوی ندا محمد ندیم، سرپرست وزارت تحصیلات عالی طالبان در این بیانیه اعلام کرده بود که این دستور باید فوراً اجرایی شود و وزارتخانه باید از تلاش‌ها و اقدامات دانشگاه‌ها در این زمینه اطمینان حاصل کند. حدود یک ساعت بعد هم حافظ ضیا هاشمی سخنگوی این وزارتخانه با مخابره این دستور، صدور آن را تایید کرد.

آنچه در این میان کاملاً غیرقابل درک بود، این است که ممنوعیت آموزش عالی برای زنان و دختران دست‌کم سه ماه بعد از برگزاری آزمون قبولی هزاران تن از دختران  زنان در دانشگاه‌های افغانستان اعلام می‌شود و به نوعی نشان می‌دهد که اساساً این جریان قرار نیست به هیچ وجه، حداقل امتیاز را به دختران افغانستانی ارائه دهد. در همین حال سازمان ملل در اولین واکنش ممنوعیت نامحدود تحصیلات دانشگاهی برای زنان افغان توسط طالبان، را محکوم کرد.

در افغانستان یک روز شاهد اجرای سنگسار هستیم و روز دیگر اخبار شلاق زدن و اعدام‌ها از سوی طالبان به سمع و نظر دنیا می‌رسد که نشان می‌دهد  تفکر نهفته در این جریان نه تنها تغییر نکرده، بلکه توزیع رادیکالیسم گسترده‌تر صورت می‌گیرد

استفان دوجاریک، سخنگوی سازمان ملل متحد به خبرنگاران گفت که به وضوح یک خلف وعده دیگر از سوی طالبان به وقوع پیوسته و این یک حرکت بسیار نگران‌کننده است. دیده‌بان حقوق بشر نیز از این ممنوعیت انتقاد کرد و آن را تصمیمی شرم‌آور خواند که حق تحصیل برای زنان و دختران در افغانستان را نقض می‌کند.

این نهاد در بیانیه‌ای گفت که طالبان هر روز آشکار می‌سازند که به حقوق اساسی افغان‌ها به‌ویژه زنان احترام نمی‌گذارند و حاضر به خارج شدن از این روند نیست.

ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا هم در یک نشست خبری گفت که ایالات متحده تصمیم غیرقابل دفاع طالبان برای ممنوعیت حضور زنان در دانشگاه‌ها را محکوم می‌کند. او گفت که تصمیم اخیر طالبان پیامدهای مهمی برای طالبان خواهد داشت و طالبان را از جامعه بین‌المللی بیشتر دور می‌کند و مشروعیتی را که می‌خواهند از آنها سلب می‌کند.

وزارت خارجه قطر هم در بیانیه‌ای نگرانی شدید و ناامیدی خود را نسبت به تصمیم دولت طالبان برای ممنوعیت تحصیل آکادمیک دختران و زنان تا اطلاع ثانوی ابراز کرد و خواهان تجدیدنظر در این پرونده از سوی طالبان شد. اما در این میان الأزهر هم نتوانست ساکت بماند.

الازهر هم در بیانیه‌ای اعلام کرد که از این اقدام مسئولان طالبان در افغانستان درباره ممانعت از تحصیل دختران در دانشگاه‌ها بسیار متاسف است؛ چراکه این اقدام با شریعت اسلامی و حدیث «از گهواره تا گور دانش بجوی» که مربوط به زنان و مردان است، مغایرت دارد و به نوعی جهان اسلام را با نقدهای زیادی روبرو خواهد کرد.

به موازات بیانیه الأزهر وزارت امور خارجه عربستان هم ضمن ابراز تأسف از تصمیم طالبان برای جلوگیری از حق تحصیل دختران در دانشگاه‌ها، خواستار بازنگری در این تصمیم شد اما نکته اینجاست که در داخل افغانستان هم اوضاع به نفع طالبان نیست و اعتراض دانشجویان و اساتید به این تصمیم ضدحقوق‌بشری ادامه دارد.

بر اساس آنچه که العربیه اعلام کرده، اساتید دانشگاه‌های افغانستان در اعتراض به اقدام طالبان در جلوگیری از آموزش دختران در دانشگاه‌ها، استعفا داده‌اند و این موضوع می‌تواند موجب حذف و یا زندانی شدن آنها از سوی طالبان شود. حال باید دید دایره این رفتار تا کجا پیش خواهد رفت!