جامعه جهانی علاوه بر رفتار آینده طالبان، نگران تحرکات داعش و القاعده است؛
تکانه‌های یک مواجهة شوک‌آفرین
فرشاد گلزاری
هر چه از اشغال کابل به دست طالبان می‌گذرد، اظهارنظر جامعه جهانی و رهبران سیاسی دنیا در مورد افغانستان و آینده این کشور، خاکستری‌تر می‌شود. امروز دهمین روزی است که اشرف غنی، رئیس‌جمهوری افغانستان به توصیه ایالات متحده از این کشور خارج شد و طالبان بدون درگیری و حتی شلیک یک گلوله وارد پایتخت افغانستان شد و حالا در حال طرح‌ریزی برای اداره این کشورِ دست نیافتنی برای قدرت‌هاست. بدون شک آنها نشان دادند که از تمام دنیا از امپراطوری بریتانیا و اتحاد جماهیر شوروی گرفته تا حتی مغول‌ها، قوی‌تر هستند؛ چراکه تمام مدعیان تصرف افغانستان، خارج از خاک این کشور قرار دارند و حالا طالبان در کوچه پس کوچه‌های کابل جولان می‌دهد و هر روز طیف جدیدی در این کشور خواهان خروج و ترک کاشانه خود هستند. به عنوان مثال دیروز (سه‌شنبه) خبرگزاری فرانسه با انتشار یک گزارش تحقیقی دو صفحه‌ای اعلام کرد که ده‌ها روزنامه‌نگار افغان، جزو ده‌ها هزار نفری هستند که به دنبال تسلط طالبان بر افغانستان برای فرار از این کشور تلاش می‌کنند و نگران حمله تلافی‌جویانه و خشونت‌طلبانه این جریان هستند؛ چراکه از سال 2001 میلادی تا همین هفته گذشته نه تنها تلویزیون به عضو جدانشدنی در خانه‌های مردم افغانستان تبدیل شد، بلکه رسانه‌های خصوصی و همچنین روزنامه‌ها و مجله‌های زیادی برای آگاهی‌بخشی به مردم این کشور تاسیس شده و شروع به کار کردند اما حالا کسانی که در این رسانه‌ها قلم می‌زدند، از ترس جانشان درصدد فرار از افغانستان هستند. فارغ از این موضوع باید توجه داشت که درگیری‌ها در افغانستان هنوز به پایان نرسیده است؛ چراکه احمد ولی مسعود، فرزند احمدشاه مسعود همچنان خواهان مبارزه با طالبان در دره پنجشیر است و حتی طی روزهای گذشته بارها و بارها به کشورهای غربی درخواست تسلیحات ارسال کرده اما هنوز هیچ خبری از پشتیبانی نیست ولی گفته شده که طالبان از اواخر دوشنبه شب تاکنون پنجشیر را محاصره کرده‌اند و هر لحظه ممکن است که درگیری میان دو طرف آغاز شود. این همان موضوعی است که نگرانی جامعه جهانی را برانگیخته است؛ به گونه‌ای که روز گذشته (سه‌شنبه) استفان دوجاریک، سخنگوی آنتونی گوترش، دبیرکل سازمان ملل درباره گزارش‌های مربوط به بسیج نظامی جدید طالبان علیه دره پنجشیر اعلام کرد که جنگ، آخرین چیزی که مردم در افغانستان بدان نیاز دارند و ما شدیدا نگران آثار انسانی ادامه جنگ در هر نقطه از افغانستان هستیم. حالا بسیاری از کشورهای دنیا به دیده شک و تردید به رفتار طالبان نگاه می‌کنند. بوریس جانسون یکی از افرادی است که روز گذشته (سه‌شنبه) قبل از شروع نشست فوری سران گروه هفت که با محوریت افغانستان برگزار شد، به صورت شفاف و عریان، شک و تردید نسبت به آینده افغانستان را نمایان کرد. نخست وزیر بریتانیا در حساب کاربری خود در توئیتر بر حفظ حقوق بشر و دستاوردهای دو دهه گذشته در افغانستان تاکید کرد و به صراحت گفت که «طالبان بنابر کردار و رفتارشان قضاوت خواهند شد، نه گفتارشان». این سخنان جانسون زمانی مورد توجه قرار گرفت که چندی پس از مواضع وی، دولت مصر از خروج اتباع و مسئولان دیپلماتیک خود از افغانستان خبر داد و اعلام کرد که کابل فعلاً امن نیست؛ مواضعی که نشان می‌دهد قاهره هم به دلیل پیوندهای پشت‌پرده سیاسی خود با لندن طی سال‌های گذشته، به هیچ وجه حاضر نیست اوضاع افغانستان را مثبت ارزیابی کند. نکته مهم دیگر اظهارات روز گذشته اسلام‌آباد است. شاه محمود قریشی، وزیر خارجه پاکستان اعلام کرده که جامعه بین‌الملل باید همچنان ارتباطش را با طالبان افغانستان حفظ کند. این اظهارات وی هم به نوعی تایید سخنان جانسون است؛ چراکه پاکستان در حال انداختن توپ خود به زمین غربی‌ها است تا اگر چند صباحی دیگر طالبان دست به یک اقدام رادیکال در افغانستان زد، بتواند تبعات منفی آن را بر روش سایر بازیگران حاضر در افغانستان طی دو دهه پیش بیندازد. بر این اساس پاکستان که خود خالق طالبان است، نیز نسبت به آینده افغانستان و رفتار طالبان مشکوک به نظر می‌رسد.
طی سال‌های اخیر، رسانه‌های خصوصی و همچنین روزنامه‌ها و مجله‌های بسیاری برای آگاهی‌بخشی به مردم افغانستان تاسیس شده و شروع به کار کردند؛ اما حالا کسانی که در این رسانه‌ها قلم می‌زدند، از ترس جانشان درصدد فرار از این کشور هستند
تهدید داعش و القاعده
این موضع‌گیری‌ها که هر ساعت افزایش پیدا می کند، دلیل دیگری هم دارد که باید آن را تهدید امنیت بین‌الملل دانست. اگر به روند انتشار اخبار در حوزه افغانستان توجه کنید، به خوبی می‌بینید که آمریکا و بریتانیا در مورد انتشار اخبار مشکوک و اخبار امنیتی در پشت پرده یک تقسیم وظایف ملموس انجام داده‌اند. از دوشنبه هفته گذشته بریتانیایی‌ها تهدید القاعده را برجسته‌تر کرده‌اند و در این مدت بارها و بارها اعلام کرده‌اند که این سازمان تروریستی در حال برنامه‌ریزی برای عرض اندام جدید خود در افغانستان و سپس آسیای میانه و حتی جنوب‌شرق آسیا است.
مولفه‌ها نشان می‌دهد که نگرانی‌های بین‌المللی و منطقه‌ای در مورد افغانستان به صورت جدی در حال اوج گرفتن است؛ کشورها از یک سو نگران رفتار طالبان در آینده هستند و از سوی دیگر تهدید القاعده و داعش را جدی می‌دانند
به عنوان مثال بن والاس، وزیر دفاع بریتانیا دقیقاً ساعاتی پس از آنکه طالبان وارد کابل شده بود تهدید القاعده را مجدداً برجسته کرد و کمی بعد هم وزارت خارجه و وزارت دفاع همین کشور اعلام کرد که در حال گنجاندن نام طالبان به فهرست تروریستی لندن است. آمریکایی‌ها هم بر اساس همان قرارداد نانوشته‌ای که با بریتانیا دارند، مسئولیت برجسته‌سازی تهدید داعش را به عهده گرفته‌اند؛ به گونه‌ای که جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا دو روز پیش در مصاحبه با بریانا کیلار، مجری شبکه سی.ان.ان صریحا اعلام کرد که کشورش تهدیدات مربوط به حمله بالقوه داعش در افغانستان را «شدیداً و مطلقاً جدی» می‌گیرد. از سوی دیگر روسلان قزاق بایف، وزیر امور خارجه قرقیزستان هم دیروز (سه‌شنبه) اعلام کرد که القاعده، داعش و دیگر گروه‌های تروریستی بین‌المللی که به تبلیغات ایدئولوژی خود علاقه‌مند هستند، همین حالا در آسیای میانه و کشورهای همسایه افغانستان در حال فعالیت زیرزمینی هستند و احتمالاً به زودی حضور خود را علنی می‌کنند. مجموع این مولفه‌ها نشان می‌دهد که نگرانی‌های بین‌المللی و منطقه‌ای در مورد افغانستان به صورت جدی در حال اوج گرفتن است.
علاوه بر آن بحث نگرانی از وضعیت تخلیه فرودگاه کابل و ضرب‌الاجل طالبان تا 31 اوت هم یکی دیگر از موضوعاتی است که کشورهای دخیل در پرونده افغانستان به دنبال تمدید آن هستند ولی اما و اگرهای زیادی در این میان نهفته است. این در حالیست که گفته می‌شود رهبران جنبش طالبان یک شورای ۱۲ نفره برای اداره افغانستان تشکیل خواهند داد. بر اساس گزارش فارن پالسی، تاکنون، این شورا با ملا عبدالغنی برادر، ملا یعقوب، خلیل الرحمان حقانی، دکتر عبدالله عبدالله، حامد کرزای، حنیف اتمر و گلبدین حکمتیار شکل گرفته است اما باز هم مشخص نیست که چه کسانی قرار است به این شورا بپیوندند؛ آیا افراد تکنوکرات مانند عبدالله عبدالله و حامد کرزای در آن باقی خواهند ماند یا طالبان بر آنها غلبه می‌کند.؟
دیدگاه تان را بنویسید