جنجال پاندمیک در اَمان

فرشاد گلزاری

چندی پیش وزیر بهداشت اردن بعد از مرگ تعدادی از بیماران مبتلا به کرونا به دلیل کمبود کپسول‌های اکسیژن در بیمارستانی در اردن استعفا کرد. سایت اینترنتی النشره در گزارشی با اشاره به وقوع این حادثه کرونایی در پایتخت اردن نوشت: «نذیر عبیدات، وزیر بهداشت اردن بعد از مرگ تعدادی از بیماران کرونایی در بیمارستان السلط به دلیل قطع اکسیژن، استعفایش را تقدیم نخست‌وزیر کرد». این در حالی است که النشره تاکید کرد، یک منبع اردنی در گفت‌وگو با خبرنگار این سایت خبری اعلام کرد این استعفا بنا به دستور عبدالله دوم، پادشاه این کشور صورت گرفته است! عبیدات در همان اثنا اعلام کرد که تحقیقات درباره حادثه کمبود اکسیژن توسط دادستانی کل اردن آغاز شده و در این خصوص نخست‌وزیر اردن دستور انجام تحقیقات فوری درباره حادثه قطع اکسیژن در بیمارستان السلط را صادر کرده است. بنابر گزارش رسانه‌ها و منابع پزشکی حدود هشت تن به دلیل قطع اکسیژن جان خود را از دست دادند. در مقابل عبدالرزاق الخشمان، مدیر بیمارستان السلط در گفت‌وگو با رسانه‌های اردنی اعلام کرد، تمام شدن اکسیژن از دستگاه‌های ویژه بیماران کرونایی به دلیل میزان مصرف زیاد اکسیژن است که به علت فشار زیاد بر این دستگاه‌ها چنین اتفاقی رخ داده است. واقعیت این است که اردن طی هفته‌های اخیر شاهد افزایش تعداد مبتلایان به کرونا بوده است و دولت این کشور انتظار داشت که شهروندانش این قبیل حوادث را به راحتی هضم کنند؛ اما ماجرا به این جا ختم نشد و در پی اعلام خبر حادثه فوت برخی از شهروندان، ده‌ها تن در مقابل بیمارستان السلط تجمع کردند. به اعتقاد برخی تحلیلگران اردنی، این تجمع آغاز تحولات جدی در عرصه سیاست داخلی اردن به شمار میرود. اینکه تجمع وابسته به حادثه بیماران کرونایی در اردن را مبدأ تحولات گسترده سیاسی در این کشور عنوان کرده‌اند مسئله دور از ذهنی نیست؛ چراکه مرگ این چند بیمار مبتلا به کرونا در بیمارستان السلط باعث شد تا پادشاه اردن و ملکه این کشور از آشیانه خود بیرون بیایند و به شکل مستقیم به این مسئله ورود کنند. اما این موضوعی بود که واکنش‌های مختلفی را به دنبال داشت و باعث شد گستره اعتراض‌های مردمی از حوزه بهداشت و درمان فراتر رفته و دامن مابقی وزارتخانه‌های اردن را بگیرد. پس از اینکه بیماران کرونایی در اردن به دلیل قطع شدن اکسیژن جان خود را از دست دادند، پادشاه اردن روز یکشنبه از بیمارستان دولتی السلط بازدید و رئیس بیمارستان را توبیخ کرد. در همین راستا تلویزیون المملکه فیلمی از ملک عبدالله دوم، پادشاه اردن در حالی‌که رئیس بیمارستان دولتی السلط را توبیخ می‌کند، منتشر کرد که در آن نشان می‌دهد عبدالله دوم طی دستوری خواستار استعفا فوری عبدالرزاق الخشمان، رئیس بیمارستان السلط می‌شود. اما این اقدام پادشاه اردن هم باعث نشد تا خشم مردم فروکش کند. پس از صدور دستور استعفاء به رئیس بیمارستان، پادشاه اردن در میدان خیلی از محافظان و نیروهای امنیتی به جمع شهروندان معترض در مقابل بیمارستان آمد و با آنها در خصوص حادثه‌ای که رخداد گفت‌وگو کرد. ملکه رانیا عبدالله، همسر پادشاه اردن نیز در فیسبوک نوشت: «آنچه در بیمارستان السلط روی داد فاجعه و اهمال کاری دردناکی است که قابل توجیه نیست».

وی برای درگذشتگان بر اثر کرونا طلب آمرزش و برای خانواده‌هایشان طلب صبر کرد و همچنین مدعی شد که دیگر اردن شاهد چنین رخدادهایی برآمده از سهل‌انگاری و بی‌توجهی به جان شهروندان این کشور نخواهد بود. در همین راستا بشر الخصاونه، نخست‌وزیر اردن در کنفرانس خبری اظهار کرد که دولت به طور کامل مسؤولیت حادثه قطعی اکسیژنه در بیمارستان السلط را می‌پذیرد. او همچنین اعلام کرد که روی تحقیقات شفاف درباره این حادثه کار می‌کنیم؛ چراکه دولت در خصوص این حادثه عصبانی و شرمسار است!

اعتراضات اردن صرفاً به دلیل فوت شش شهروند اردنی تا به این حد بالا نگرفته است، بلکه معیشت، اوضاع بد اقتصادی و همچنین تبعیض‌های اجتماعی باعث ریخته شدن بنزین بر آتش این اعتراضات شد

قطع اینترنت و زلزله در کابینه

شاید بسیاری از مخاطبان معتقد باشند که فوت شدن چند نفر در اردن نباید تا به این حد جنجال آفرین باشد؛ چراکه در کشورهای اروپایی تعداد بسیار بیشتری از این میزان به صورت روزانه به کام مرگ کشیده می‌شوند اما هیچکس نسبت به آن واکنش نشان نمی‌دهد. این تفاوت دلایل متعددی دارد. یکی از این دلایل وضعیت داخلی اردن به خصوص در حوزه اقتصاد و معیشت است. این کشور اساساً پناهگاه فلسطینی‌ها رانده شده است؛ به گونه‌ای که حدود 50 تا 60 درصد از جمعیت اردن را فلسطینی‌هایی تشکیل می‌دهند که پدر و مادرهای آنها مجبور به مهاجرت به اردن شده‌اند و همین موضوع، اَمان را به یکی از شکننده‌ترین پایتخت‌های منطقه و حاشیه خلیج فارس تبدیل کرده است. درست است که پادشاه این کشور و دودمان او تماماً انگلیسی‌الاصل هستند، اما واقعیت این است که اردن در سال 2010 و 2011 از تاثیرات بهار عربی قسر در رفت ولی در طی این مدت اعتراض‌های پراکنده‌ای را در آن شاهد بودیم. سال گذشته یکی از این اعتراضات به مسائل معیشتی رخ داد و حالا هم که اوضاع اقتصاد در دنیا بر اثر پاندمی به شدت نامناسب شده است، شاهد همین اعتراضات هستیم.

رویترز در گزارشی با اشاره به فضای ملتهب پایتخت اردن نوشت، از یکشنبه شب، صدها اردنی با درخواست برای برکناری دولت به خیابان‌ها آمده و دیگر تنها به دنبال برکناری ریاست بیمارستان یا وزیر بهداشت نیستند؛ بلکه خواستار استیضاح کابینه شده‌اند

بر این اساس در روزهایی که مرگ شش شهروند اردنی به دلیل نبود اکسیژن در بیمارستان السلط امان باعث شد تا نذیر عبیدات، وزیر بهداشت اردن نیز بنا به دستور پادشاه استعفا دهد، دامنه اعتراض‌های مردمی به کابینه اردن نیز کشیده شده و حالا موضوع استیضاح کابینه در مطالبات مردمی قرار گرفته است. رویترز در گزارشی با اشاره به فضای ملتهب پایتخت اردن نوشت، از یکشنبه شب، صدها اردنی با درخواست برای برکناری دولت به خیابان‌ها آمده و دیگر تنها به دنبال برکناری ریاست بیمارستان یا وزیر بهداشت نیستند؛ بلکه آنها خواستار استیضاح کابینه و تغییر و تحول اساسی در ساختار سیاسی کشور هستند. علیرغم آنکه پادشاه اردن اعلام کرده بود هر فردی که در کارش و در حفظ جان شهروندان کوتاهی کرده باشد براساس نتایج تحقیقات درباره قطع اکسیژن در بیمارستان السلط مجازات خواهد شد، اما اعتراض‌ها در امان و شهر اربد در شمال اردن به حدی افزایش پیدا کرده که سازمان گزارشگران بدون مرز روز گذشته (چهارشنبه) اعلام کرد، مسئولان اردن به دنبال تظاهرات در شهرهای مختلف این کشور، محدودیت‌هایی را بر اینترنت اعمال کردند. این سازمان اعلام کرده که محدودیت‌های اینترنتی اعمال شده از سوی مسئولان اردنی شامل لغو قابلیت پخش زنده از طریق شبکه‌های اجتماعی می‌شود اما احمد الهنانده، وزیر امور دیجیتالی و کارآفرینی اردن این خبر را تکذیب کرد. به هر ترتیب به نظر می‌رسد که اعتراضات اردن صرفاً به دلیل فوت شش شهروند اردنی تا به این حد بالا نگرفته است، بلکه معیشت، اوضاع بد اقتصادی و همچنین تبعیض‌های اجتماعی باعث ریخته شدن بنزین بر آتش این اعتراضات شد.