گزارش «توسعه ایرانی» از پیشروی ارتش سوریه در حومه ادلب
فتحِ آخرین سنگر
فرشاد گلزاری
بدون تردید یکی از مهمترین مخاصمات مسلحانه و منازعات قرن حاضر را باید وضعیت سوریه دانست. اگر تاریخ معاصر را زیر و رو کنید، ممکن است به تخاصمات متعدد (اعم از داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی) برخورد کنید که به عنوان مثال لشگرکشی آمریکا به افغانستان و عراق نمونه‌ای از آن خواهد بود؛ اما تفاوت وضعیت سوریه با عراق و افغانستان بیش از این حرف‌ها است؛ چراکه در مورد این دو کشور، شروع‌کنندة منازعه ایالات متحده بود و شرکای آن در ناتو هم یکی پس از دیگری با ماموریت‌های مختلف وارد کابل و بغداد شدند. این روند در سوریه کلاً فرق دارد. به گونه‌ای که پرونده سوریه با تجاوز نظامی یک کشور خارجی به وجود نیامد بلکه پدیده‌ای از جنس افراط‌گرایی این کشور را به آشوب کشید. هیچ تردیدی وجود ندارد که پیدایش پدیده افراطی و رادیکال نیازمند بسترها و دلایل متعدد ایدئولوژیک، سیاسی و حتی امنیتی است اما آنچه در سوریه (آن هم در اواخر سال 2010 تا زمان شروع بحران) اتفاق افتاد، علاوه بر مولفه‌های مذکور، مسائل اقتصادی (اعم از فقر، بیکاری، کاهش درآمد کشاورزان و غیره) و همچنین مشکلات اجتماعی و قومیتی و حتی عدم توسعه را در بطن خود داشت. به همین دلیل انباشت این متغیرها باعث شد تا پدیده‌ای مانند داعش در این کشور به وجود آید.
با این پیش‌فرض کاملاً مشخص می‌شود بحران سوریه که تا به این ساعت ادامه دارد و وارد فاز جدید شده، نه تنها از حیث ماهوی بلکه از منظر شکلی تفاوت‌های زیادی با سایر مخاصمات و به هم ریختگی‌های مختلف در اقصی نقاط دنیا دارد. در این مسیر آنچه موجب می‌شود بحران سوریه تا به امروز ادامه داشته باشد و اشکال متفاوتی از خود به نمایش بگذارد، داعش، القاعده یا سایر گروه‌ها و جریان‌های تروریستی ساکن و فعال در سوریه نیستند بلکه عامل اصلی ادامه بحران سوریه «تعدد بازیگر» است. واقعیت این است که سوریه را باید رینگ بوکس تاریخ معاصر دانست. از یک سو آمریکایی‌ها در شمال این کشور با کردها هماهنگ هستند و علاوه بر ارسال تجهیزات سبک و سنگین برای آنها، مداومت آموزش را در دستور کارشان قرار داده‌اند. کمی آنطرف‌تر ترکیه به بهانه نفوذ کردها و شاخه پ.ک.ک در شمال سوریه، علاوه بر سوار نظام زرهی خود برجک‌های دیدبانی متعددی را در مناطق فوق‌الذکر تاسیس کرده و در همین راستا حمایت از ارتش آزاد سوریه و تروریست‌های النصره (شاخه سوری القاعده) را به عهده گرفته است. از سوی دیگر ایران به پشتیبانی از دولت سوریه و بر اساس درخواست دمشق به این معادله پا گذاشت و علاوه بر آن روس‌ها هم از این جسمِ نیمه‌جان سهم خود را طلب می‌کنند؛ تا جایی که روز گذشته اخباری مبنی بر اجاره 49 ساله بندر طرطوس سوریه توسط روسیه منتشر شد و «ولادیمیر پوتین» در مورد این موضوع صریحا گفت که حضور نیروهای کشورش در این بندر برای تضمین صلح و ثبات در این منطقه است!
از تعداد نیروهای حاضر در ادلب آمار دقیق وجود ندارد، اما بر اساس آمارهای ضمنی، دستکم حدود 50 هزار نفر در این منطقه حضور دارند که هدایت تمام آنها به عهده جبهه النصره سابق (شاخه القاعده در سوریه) به رهبری ابو محمد الجولانی است
ارتش سوریه به دنبال چیست؟
فارغ از تمام این صحبت‌ها و تحلیل‌ها آنچه در عرصه میدانی سوریه در حال اتفاق افتادن است، یکی از مهمترین تحولاتی است که از سال 2011 تاکنون رخ داده است. بر اساس داده‌های میدانی، اسناد و نقشه‌های منتشر شده، ارتش سوریه شهرک جرجناز (بزرگ‌ترین پایگاه گروه تروریستی جبهه النصره) در حومه شرقی ادلب را آزاد کرده و حالا در چندکیلومتری شهر کلیدی معرة النعمان قرار دارد. از سوی دیگر، مرکز موسوم به «دیده‌بان حقوق بشر سوریه» (وابسته به معارضان سوری) اعلام کرد، ارتش سوریه پست دیده‌بانی ترکیه در جنوب‌شرقی ادلب را محاصره کرده است. این مرکز به تصریح در بیانیه خود آورده است که نیروهای دولتی پس از به دست گرفتن کنترل شهرها و روستاهای واقع در نزدیکی شهر کلیدی معرة النعمان در جنوب‌شرق استان ادلب پست دیده‌بانی نیروهای ترکیه در روستای «الصرمان» واقع در این محدوده جغرافیایی را محاصره کردند. طبق این گزارش، پست دیده‌بانی ترکیه در الصرمان دومین پست دیده‌بانی تحت محاصره ارتش سوریه بعد از پست دیده‌بانی شهر «مورک» در مجاورت ادلب واقع در حومه شمالی حماه است که در ماه آگوست گذشته به محاصره ارتش سوریه درآمد. این داده‌ها به خوبی نشان می‌دهد که نیروهای دولتی سوریه در محورهای عملیاتی در حومه جنوب‌شرقی ادلب در حال پیشروی هستند و کنترل روستاها و مزارع الحراکی، القراطی، تحتایا، البرج، تل‌الحمصی و فروان در حومه شرقی معرة النعمان را به دست گرفته‌اند. هدف این عملیات علاوه بر آزاد کردن جاده استراتژیک حماه - حلب، پاکسازی استان ادلب است که باید آن را آخرین سنگر تروریست‌ها دانست. در این میان باید بدانید که عملیات نظامی ارتش سوریه علیه عناصر گروه تروریستی جبهه النصره برای بازپس‌گیری کنترل جاده بین‌المللی «حلب ــ دمشق» در 19 دسامبر سال جاری آغاز شده است.
چرا ادلب مهم است؟
اهمیت شهر ادلب در بحران سوریه را تنها نمی‌توان به موقعیت جغرافیایی آن محدود کرد. درست است که این ادلب یکی از نزدیکترین موقعیت‌ها به مرز ترکیه تلقی می‌شود و اساساً جایگاه آن در شمال غرب سوریه به نوعی در سناریوی ترکیه اهمیت خاصی دارد؛ اما واقعیت این است که اهمیت این منطقه به اشخاص حاضر در آن و تحولاتی است که از ناحیه آنها طی سال‌های اخیر رقم خورده است. برای درک ارزش و اهمیت نظامی و امنیتی این شهر همین بس که بسیاری از پژوهشگران حوزه تروریسم و طیف عمده‌ای از مقامات امنیتی و سیاسی غرب و منطقه رسماً اعلام کرده‌اند که تا به امروز هیچ نقطه از جهان، این مقدار از تروریست‌های تا دندان مسلح را یک جا به خود ندیده است!
شاید بسیاری از مخاطبان بگویند افغانستان معبر و پناهگاه کسانی مانند ملاعمر (رهبر پیشین طالبان) و اسامه بن‌لادن (رهبر سابق سازمان تروریستی القاعده) بوده اما متاسفانه هیچکدام از آنها نمی‌گویند که در سوریه حدود 137 گروه تروریستی ریز و درشت در حال فعالیت بودند و علیرغم آنچه گفته می‌شود، داعش و القاعده هنوز در این کشور فعال هستند. اگر بخواهم گویاتر سخن بگویم باید به عرضتان برسانم که ادلب در وضعیت کنونی به «کلکسیون تروریست‌ها» تبدیل شده است. از هر نوع ملیت شرقی و غربی گرفته و هر نوع سلاحی که به ذهنتان برسد در ادلب پیدا می‌شود.
آنچه موجب می‌شود بحران سوریه تا به امروز ادامه داشته باشد و اشکال متفاوتی از خود به نمایش بگذارد، داعش، القاعده یا سایر گروه‌ها و جریان‌های تروریستی ساکن و فعال در سوریه نیستند؛ بلکه عامل اصلی ادامه بحران سوریه «تعدد بازیگر» است
آمار دقیق از تعداد افراد حاضر در این منطقه وجود ندارد اما بر اساس آمارهای ضمنی، دستکم حدود 50 هزار نفر در این منطقه حضور دارند که هدایت تمام آنها به عهده جبهه النصره سابق (شاخه القاعده در سوریه) به رهبری ابو محمد الجولانی است. در این میان باید متوجه بود که طیف گسترده‌ای از اعضای ارتش آزاد سوریه که از روز اول بحران سوریه تحت حمایت ترکیه قرار داشتند هم در ادلب حضور دارند و حتی با سایر گروه‌های دیگر درگیر شده‌اند. به همین جهت ترکیه را باید یکی از موانع پاکسازی و آزادسازی ادلب دانست. همین روز گذشته بود که خلوصی آکار، وزیر دفاع ترکیه در جریان سخنرانی خود در مراسمی در مقر وزارت دفاع در آنکارا اعلام کرد که ترکیه نگران وقوع فاجعه انسانی در ادلب است! نگرانی‌ای که به وضوح نشان می‌دهد پیشروی ارتش سوریه از حلب و حما به سمت ادلب بسیاری از بازیگران خارجی دخیل در پرونده سوریه را هراسان کرده است.
دیدگاه تان را بنویسید