پمپئو به دنبال آشتی در پاکستان

وزیر امور خارجه آمریکا، مایک پمپئو روز چهارشنبه به اسلام‌آباد رفت تا با نخست‌وزیر جدید این کشور، عمران خان دیدار کند. این در حالی است که روابط دو کشور در ماه‌های اخیر با تنش همراه بوده است و کاخ سفید با اعمال فشار بر پاکستان خواهان همکاری بیشتری این کشور در مبارزه با طالبان است.

پاکستانی‌ها پیش از فرود آمدن هواپیمای پمپئو خواهان لغو این سفر بودند زیرا در روزهای اخیر کاخ سفید کمک مالی 300 میلیون دلاری خود به اسلام‌آباد را متوقف کرده است. این اولین دیدار رسمی نخست‌وزیر جدید پاکستان با مقامات آمریکایی است.

پمپئو پیش از سفر به پاکستان در کنفرانسی خبری گفت: «زمانی که رییس سیا بودم با پاکستانی‌ها همکاری‌های گسترده‌ای داشتیم و تیم‌های ما برای مدتی طولانی با یکدیگر کار می‌کردند؛ در حال حاضر روابط دو کشور درگیر چالش‌های متعددی است اما ما امیدواریم که با کمک دولت جدید پاکستان بتوانیم فصل مشترک بیشتری با یکدیگر پیدا کنیم و در نهایت با یکدیگر مشکلات مشترکمان را حل کنیم». وی در ادامه اعلام کرد که کاخ سفید از پاکستان انتظارات زیادی دارد.

در مقابل مقامات دولتی و نظامی پاکستان به شدت نسبت به آمریکا بی‌اعتماد هستند. آنها معتقدند که آمریکا در عوض شکست نظامی خود در افغانستان آنها را قربانی کرده است. این در حالی است که پس از گذشت 17 سال از حضور نظامی آمریکا در افغانستان، بخش‌های عمده‌ای از این کشور هنوز در دست طالبان است.

ژنرال امجد شعیب، یکی از فرماندهان بازنشسته ارتش پاکستان که در حال حاضر تحلیل‌گر مسائل نظامی است می‌گوید: «طالبان برای بهشت امن به پاکستان نیازی ندارد زیرا افغانستان بهترین جا برای آنها است». وی معتقد است که ارتش پاکستان مانند گذشته بر طالبان نفوذ ندارد. این در حالی است که آمریکا در ماه‌های اخیر از پاکستان خواسته است تا با استفاده از نفوذ خود، طالبان را به پای میز مذاکره نشانده و گفتگوهای صلح را تسهیل کند. آمریکا معتقد است که پاکستان در این میان بازی دوگانه‌ای را راه انداخته است. بنا بر ادعای آمریکا، پاکستان با استفاده از نیروهای طالبان منافع خود در افغانستان را دنبال می‌کند و برای مثال از این طریق بر حرکات نظامی هند نظارت می‌کند، در عین حال اسلام‌آباد برای مبارزه با طالبان سالانه میلیون‌ها دلار از آمریکا دریافت کرده و در عمل بیکار نشسته است.

اما آمریکایی‌ها می‌دانند که نمی‌توانند بیش از این بر پاکستان فشار آورند زیرا این کشور تنها مسیر موجود برای رفت و آمد نظامیان آمریکایی به افغانستان است و در صورتی که پاکستان بخواهد تلافی کند، می‌تواند مرزهای خود را بسته و زنجیره تامین ارتش آمریکا را قطع کند. در این صورت آمریکا برای دسترسی به افغانستان باید از طریق آسیای مرکزی وارد این کشور شود اما این مسیر هزینه بالاتری دارد و علاوه بر این ارتش آمریکا در تیررس روسیه قرار خواهد گرفت. مقامات آمریکایی نسبت به این موقعیت حساس هستند و معتقدند که نباید تجهیزات حساس خود را از طریق این کشورها به افغانستان گسیل کند.

ترامپ در ماه ژانویه با انتقاد از پاکستان گفته بود: «این کشور به جز دروغ و فریب هیچ چیز تحویل ما نداده است». اما وزارت امور خارجه آمریکا سعی کرده تا با لحنی دوستانه‌تر دولت خان را مخاطب خود قرار دهد. البته بسیاری از پاکستانی‌ها معتقدند که این دلربایی‌ها آب رفته را به جوی بازنمی‌گرداند.

تنها چند روز پیش از سفر پمپئو، آمریکا کمک‌های نظامی خود به پاکستان به ارزش 300 میلیون دلار را متوقف کرد. مقامات پاکستانی معتقدند که آمریکا در عوض حمایت اسلام‌آباد از ارتش این کشور و برقراری زنجیره تامین آن، به پاکستان بدهکار است.

موضع‌گیری جدید آمریکا تنها چند روز پیش از سفر پمپئو به اسلام‌آباد اتخاذ شد و بنابراین به نظر می‌رسد کاخ سفید هیچ برنامه مشخصی برای کنترل صدمات وارده به روابط بین دو کشور ندارد و در نتیجه پاکستان نسبت به اتحاد با آمریکا و البته کلیت دولت ترامپ بی‌اعتماد شده است.

کار به همینجا ختم نمی‌شود و پمپئو پس از سفر به پاکستان راهی هندوستان خواهد شد تا در آنجا به عقد معاملات نظامی و تجاری متعددی بپردازد که موقعیت دهلی‌نو به عنوان شریک نظامی آمریکا را تحکیم و تقویت خواهد کرد.

پمپئو با سفر به پاکستان قصد دارد وضعیت دولت عمران خان را برآورد کند زیرا وی پیش از کاندیداتوری منتقد پر سر و صدای آمریکا، سیاست‌های آن در قبال پاکستان و حضور نظامی این کشور در افغانستان بود. وی حتی یکبار با تمجید از طالبان اعلام کرد که این گروه در «جنگی مقدس» به مبارزه با اشغال‌گران آمریکایی می‌پردازد.

البته وی در سخنرانی خود پس از پیروزی در انتخابات به این موضوعات اشاره‌ای نکرد و تنها خواستار اصلاح روابط «یک‌جانبه» بین پاکستان و آمریکا شد: «آمریکا تصور می‌کند که به ما کمک کرده تا در جنگ آنها شرکت کنیم. اما ما خواهان نفع بردن دو طرف هستیم، ما خواستار روابط متعادل هستیم» آمریکایی‌ها در حالی به دیدار عمران خان می‌روند که در این کشور، ارتش قدرتمندترین نهاد موجود است و گفتگوهای اصلی مسکوت باقی خواهد ماند. البته ژنرال قمر جواد باجا، فرمانده کل ارتش روز دوشنبه با عمران خان دیدار کرد تا وی را برای دیدار چهارشنبه با مقامات آمریکایی آماده کند.

مایکل کاگلمن، معاون برنامه آسیایی و دستیار ارشد مسائل جنوب آسیا در موسسه ویلسون در واشنگتن معتقد است: «این دیدار در زمان مهمی برگزار می‌شود؛ روابط بین دو کشور چندان خوب نیست و این در حالی است که آمریکا تلاش‌های خود برای دستیابی به صلح با طالبان را دو چندان کرده است و در این مسیر به کمک و یاری پاکستان نیازمند است»

علاوه بر این به نظر می‌رسد که پاکستان این روزها از مدار آمریکا خارج شده و به چین نزدیک‌تر شده است. چین در حال حاضر طرح سرمایه‌گذاری 62 میلیارد دلاری خود در زیرساخت‌های پاکستان را دنبال کرده و برنامه‌های بلندمدتی در این کشور دارد.

کوگلمن در نهایت گفت: «تصمیم اخیر واشنگتن مبنی بر قطع کمک نظامی به پاکستان به معنای این است که ترامپ به دنبال معامله است و در مقابل عمران‌خان به مردم این کشور قول داده است که خود را وقف خواسته‌های آمریکا نکند. روابط پاکستان و آمریکا نیازمند بیش از یک جلسه است و کاخ سفید برای دستیابی به خواسته‌های خود باید روابط صمیمانه‌تری با پاکستان برقرار کند»