نخست وزیر انگلیس بر سر دو راهی برگزیت

سجاد موسوی راضی

روزنامه گاردین در مقاله‌ای به موضوع خروج انگلیس از اتحادیه اروپا، تحولات مرتبط با آن و نشست سالزبورگ پرداخت و اعلام کرد بدون شک نخست وزیر انگلیس با یک چالش سیاسی روبروست چراکه جناح تروی در انگلیس عملکرد نخست وزیر در نشست اخیر را زیر سئوال برده است. در حالیکه کمتر از یک هفته به گردهمایی سالانه جناح تروی در بیرمنگام باقی مانده است، نشست سالزبورگ برای ترزا می، نخست وزیر انگلیس، به منزله نشستی جهت دستگرمی بود.

مقام‌های انگلیس انتظار نداشتند که برنامه پیشنهادی آنها موسوم به طرح چکرز مورد استقبال گرم رهبران اتحادیه اروپا قرار بگیرد اما پس از چندین بار مداخله محتاطانه مایکل بارنیر،  مذاکره کننده اصلی اتحادیه اروپا در موضوع خروج انگلیس از این اتحادیه، تمام امید مقام‌های انگلیسی این بود که بتوانند فضایی سیاسی برای ترزا می ایجاد کنند که حداقل حمایت جناح سیاسی می از این طرح وجود داشته باشد و مشاجرات اصلی به ماه اکتبر موکول شود.

در عوض، امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری فرانسه، از این موقعیت استفاده کرد تا خود را در برابر معضل پوپولیستی برگزیت به عنوان قهرمان اتحاد اعضای اتحادیه اروپا معرفی کند. دونالد تاسک، رئیس شورای اروپا، اظهار کرد که جنبه‌های کلیدی از برنامه ‌های اعلام شده توسط ترزا می قابل انجام نیستند، ضمن آنکه دست بردن به مرزهای ایرلند، و مقایسه برنامه اتحادیه اروپا توسط ترزا می با برنامه تقسیم انگلیس، شکاف میان دو طرف را به خوبی نشان می‌دهد.

حال، جناح‌های وابسته به توری جنگ را بر علیه تحقیر ترزا می در نشست سالزبورگ آغاز کرده‌اند، واقعه‌ای که نخست وزیر انگلیس را با چالش جدی سیاسی روبرو می‌کند.

با آماده شدن ترزا می برای ارائه سخنرانی که می‌تواند حمایت حزبش را جلب کند، نخست وزیر انگلیس  در تئوری سه انتخاب گسترده دارد.

اول اینکه، می‌تواند اعلام کند که لابی پر سر و صدای چاک چکرز در حزبش ثمربخش بوده است، و اعلام نماید که سخت‌گیری‌های سیاسی اتحادیه اروپا بدین معنی است که همکاری عمیق و ویژه‌ای که وی مدت‌ها برای به دست آوردن آن رایزنی کرد قابل مذاکره نیست، و در عوض می از شیوه کانادایی در مدیریت خود که شیوه‌ای آزادتر و بی قاعده‌تر است بهره می‌گیرد.

هنری نیومن، مدیر اتاق فکر Open Europe و یکی از مشاوران سابق مایکل گو، وزیر سابق محیط زیست انگلیس و از موافقان برگزیت، هفته گذشته این ایده را مطرح کرد: ترزا می نیاز دارد از طریق این مانع، سیاست‌های برگزیت خود را مجددا اصلاح کند، در را برای ورود جناح خودش باز کند، و تلاش کند تا برخی از اختلافاتی که از هنگام اعلام طرح پیشنهادی‌اش رخ داد را اصلاح نماید.

جکوب ریس ماگ، رئیس موسسه گروه تحقیقاتی اروپا(ERG) گفت:فکر می‌ کنم که دولت باید به توافق تجارت آزاد که از سوی اتحادیه اروپا مطرح شده بود بازگردد و پیشنهاد ERG در مورد مرزهای شمالی ایرلند را بررسی کند.

ساز و کار کانادایی، طرحی کم حجم‌تر است که می‌تواند چالش‌های خود را داشته باشد چراکه در این ساز و کار موضوع مرز ایرلند گنجانده نشده است و نیز اینکه هیچگاه نمی‌تواند حمایت حزب کارگر را جلب نماید. تنها مزیت این طرح اینست که با مدل‌های موجود اتحادیه اروپا سازگار است.

دوم اینکه، ترزا می می‌تواند قدم در مسیر مخالف بگذارد و مسیری همانند توافق به شیوه نروژ را پیش بگیرد آنهم با این امید که بتواند حمایت بیشتری از سوی نمایندگان مجلس انگلیس جلب کند و نگرانی‌های اروپا در مورد بر هم نخوردن یکپارچگی بازار اروپا را رفع کند.

مجتبی رحمان، از موسسه مشاوره سیاسی گروه اورآسیا، می‌گوید: همیشه به نظر می‌رسید که اتحادیه اروپا انگلیس را تحت فشار گذاشته است و این فشار موجب می‌شود که در نهایت توافقی به شیوه نروژه انجام پذیرد. کیر استارمر، وزیر در سایه برگزیت حزب کارگر انگلیس، معتقد است که تنش‌های درون حزب ترزا می تغییر در این مسیر را برای وی تقریبا غیر ممکن می‌سازد. وی گفت: به نظر من ترزا می خودش را در وضغیتی غیرممکن گرفتار کرده است، چراکه انتظار اینکه این نشست به وی در پیشبرد جلسه حزبش کمک کند، مانع از می شده است.

استارمر توضیح می‌دهد: هر نخست وزیر عاقلی تلاش می‌کند تا هرگونه شکاف میان موضع خود و اتحادیه اروپا را کاهش دهد اما جناح راست حزبش از انجام این کار وی را منع کردند. اکنون ERG مشغول بازی است.

اما انتخاب سوم ترزا می، همانی است که وی در کنفرانس مطبوعاتی عجیب روز پنجشنبه گذشته (29 شهریور 1397) مطرح کرد. یعنی عبارات به کار برده شده توسط همتایان اروپایی‌اش در سالزبورگ را با تغییر و تلطیف به عنوان تاکتیک‌های مذاکره عنوان کند و به طرح چکرز خود همچنان چنگ بزند.

هر دو طرف این ماجرا پذیرفته‌اند که اعلامیه سیاسی که باید همراه با توافقنامه خروج میان اتحادیه اروپا و انگلیس باشد، سندی بلند و بالاست که می‌تواند شامل تعدادی از خروجی‌های نهایی باشد.

یک منبع آگاه اعلام کرد: این اعلامیه سیاسی می‌تواند به معنی همه چیز برای همه افراد باشد. فیلیپ هموند، از موسسه وایت هال، همچنین این اعلامیه را شروط اصلی نامید و اعلام کرد که تمامی کسانی که وست مینستر را ترک می‌کنند و یا آنهایی که باقی می‌مانند شروع به درک این اعلامیه کرده‌اند، جنگ اصلی بر سر خروج انگلیس از اتحادیه اروپا می‌تواند تا پس از ماه مارس سال آینده میلادی به تعویق بیافتد.

این بدان معنی است که از نقطه نظر سران اتحادیه اروپا، انگلیس به خاطر طرح خروج از اتحادیه اروپا قضاوت نمی‌شود و این طرح موجب پیروزی یا شکست آن نیست، در واقع این مساعدت ایرلند شمالی است که اهمیت ویژه‌ای دارد، و همینطور زبان تند و تیز ترزا می که همکارانش را از کوره به در برده است می‌تواند مهم باشد. پیدا کردن راه حل برای مسئله ایرلند به تنهایی و به اندازه کافی سخت است. تکیه ترزا می به جناح اتحادیه دموکرات، و عقیده شخصی وی به اینکه نباید هیچ چیزی را که اتحادیه را تهدید کند امضا نماید، وی را در مقابل سازش سر سخت می‌کند. اما این هم لزوما به این معنی نیست که طرح چکرز را اجرا کند.

 از نقطه نظر سیاسی، ترزا می شخصا با توافق بغرنج چکرز گره خورده است، طرحی که برای آن، دو وزیر کابینه خود را از دست داد. اکنون باید به جناح خودش بگوید که موضع‌اش چیست و در چه شرایطی قرار دارد.

فعالان توری هم اکنون نقدهای بیشماری نسبت به توافق طرح چکرز انجام داده‌اند. آنها از این بیم دارند که طرح چکرز موجب نزدیکی بی اندازه انگلیس به قوانین و مقررات اتحادیه اروپا شود و موجب گریز تمامی کسانی شود که به طرح خروج انگلیس از اتحادیه اروپا رای مثبت داده بودند.

برای نمایندگان موافق خروج انگلیس از اتحادیه اروپا، کسانی که طرح را پذیرفتند و در کابینه باقی ماندند، ارزش اصلی این طرح آن بود که می‌توانست پایه چیزی را بگذارد که اتحادیه اروپا نیز آن را بپذیرد. اما پایبندی به این نقطه نظر اکنون به شدت دشوار شده است.

با بازگشت ترزا می به لندن برای التیام زخم‌هایش، اندکی عشق از دو جناح حزبش برای وی باقی مانده است، حزبی که خود درون بحرانی عمیق فرو رفته است. معلوم نیست که آیا فرصت بیشتری به وی برای دست یابی به توافق داده می‌شود یا نه.