کاهش تقاضای آجیل شب یلدا، فراتر از پیش‌بینی‌هاست

رامتین موثق

کمتر از یک روز به آیین ملی شب یلدا مانده است. طبق رسوم، خانوارهای ایرانی برای برگزاری این آیین، مواد خوراکی نظیر شیرینی، آجیل، هندوانه، انار و ... تهیه می‌کنند. اما چندسالی است که برگزاری این مراسم نظیر به دلیل تورم افسارگسیخته برای بسیاری از خانوارها به سختی و با حذف اقلام مرسوم خوراکی، برگزار می‌شود و برای برخی امکان برگزاری حداقلی آن هم فراهم نیست.

رئیس کارگروه آجیل و خشکبار اتاق اصناف ایران در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: تقاضای آجیل شب یلدای امسال بسیار کمتر از سال گذشته بوده است. پیش‌بینی کرده بودیم که تا 20 درصد کاهش تقاضا رخ دهد اما هرچه بیشتر به شب یلدا نزدیک شدیم، کاهش تقاضا و فروش نیز از پیش‌بینی ما فراتر می‌رفت. فروش آجیل شب یلدای امسال نسبت به سال گذشته، بیش از 30 درصد کاهش داشته است

یکی از کالاهایی که گرانی بسیاری را تجربه کرده، آجیل و خشکبار است که قیمت برخی از اقلام آن، مانند پسته، نجومی شده است. به گزارش اقتصاد24، آجیل و خشکبار افزایش قیمتی بین 80 تا 85 درصد را نسبت به سال گذشته تجربه کرده است. بنا به این گزارش، «این رشد قیمت شدید عمدتاً به دو عامل کلیدی نسبت داده می‌شود: وابستگی شدید قیمت‌ها به نرخ دلار و ماهیت صادراتی بسیاری از محصولات کلیدی این صنف، به ویژه پسته که حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد تولید آن به بازار‌های خارجی اختصاص دارد.»

اتحادیه مربوطه تاکید کرده است که با وجود گرانی موجود، به دلیل ماندگاری بالا و خواص تغذیه‌ای، آجیل همچنان در مقایسه با سایر اقلام مصرفی مانند میوه یا شیرینی، در صورت مدیریت سهم مصرفی هر فرد، می‌تواند گزینه‌ای باصرفه‌تر تلقی شود، به‌طوری‌که حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد از اقلام موجود در این صنف همچنان با قیمتی زیر ۵۰۰ هزار تومان عرضه می‌شوند.

گفتنی است، آجیل به دلیل صادرات و افزایش نرخ ارز، جهش قیمتی ۸۰ درصدی داشته است و مصرف‌کننده را در برخی مناسبت‌ها به‌ویژه یلدا و عید نوروز با چالش مواجه می‌کند.

سه نرخی شدن آجیل شب یلدا!

شهرداری تهران در روزهای پایانی هفته گذشته اعلام کرد که قیمت آجیل شیرین در میادین میوه و تره‌بار، 666 هزار تومان و آجیل شور، 820 هزار تومان، تعیین شده است.

اما قیمت‌های بازار با قیمت میادین میوه و ترابر بسیار متفاوت است؛ در این خصوص صدرالدین نیاورانی، عضو اتحادیه آجیل و خشکبار، توضیح داد: «آجیل شب یلدا اکنون در 3 و 4 نرخ مختلف وجود دارد؛ از کیلویی 1 میلیون و 200 هزار تومان آغاز می‌شود، سپس کیلویی 1 میلیون و 400 هزار تومان و آجیل مرغوبی که تمام مغز است، کیلویی 1 میلیون و 600 هزار به فروش می‌رسد.»

او عنوان کرد که قیمت آجیل یلدای سال گذشته از کیلویی 900 هزار تومان آغاز می‌شده است و درباره علت افزایش قیمت، اظهار کرد: «کم‌آبی در برخی از منطق شور باعث شده است که محصول کمتری تولید شود. این کم‌آبی یا مربوط به خود مسئله آب بوده است و یا، قطع برق چاه‌های کشاورزی باعث شده بود که میزان آب کمتری در اختیار باغ‌ها قرار بگیرد.»

این مقام صنفی اعلام کرد که کاهش تقاضا در خرید آجیل شب یلدا رخ داده است و اگر سابقا فردی 2 کیلو آجیل می‌خرید، اکنون خرید او نصف و به 1 کیلو رسیده است. به گفته نیاورانی، پسته بین 50 تا 60 درصد، گردو بین 30 تا 40 درصد، برخی محصولات میوه خشک به دلیل افزیش هزینه تولید از قبیل دستمزد، قیمت برق و تعطیلی کارخانه‌ها، تا 100 درصد افزایش قیمت   داشته است.

علیرضا ارزانی ممقانی: در اقلام آجیل و خشکبار یک افزایش قیمت چشمگیر، بین 50 تا 100 درصد، نسبت به مدت مشابه سال قبل، صورت گرفته است. دو عامل اصلی در این موضوع نقش داشتند که یکی موضوع افزایش نرخ ارز است زیرا محصولات ما یا وارداتی هستند یا صادراتی؛ و عامل دیگر نیز خشکسالی سال گذشته است که در برخی از اقلام و محصولات کمبود رخ داد 

افزایش 200 تا 300 درصدی قیمت انجیر خشک

زمانی که درباره گرانی آجیل و خشکبار صحبت می‌شود، توجه عمده مصرف‌کنندگان معطوف به قیمت پسته یا بادام هندی است که دیگر جزو رده‌بندی کالاهای لوکس قرار می‌گیرند اما در قیمت دیگر محصولات نیز افزایش‌های چشمگیری مشاهده می‌شود.

یکی از این اقلام، انجیر خشک است که به گفته رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار مشهد، افزایش قیمتی بین 200 تا 300 درصد را تجربه کرده است. جمال حسینی در گفت‌وگو با تسنیم، درباره روند افزایش قیمت این محصول، توضیح داد: «80 درصد انجیر تولید شده صادر و 20 درصد محصول در داخل مصرف می‌شود؛ همین موضوع سبب شده قیمت آن مستقیما با دلار مرتبط است.» لازم به ذکر است، انجیر خشک بین 650 هزار تومان تا 2 میلیون و 400 هزار تومان به ازای هر کیلو به فروش می‌رسد.این مقام صنفی درباره تغییرات قیمتی کشمش نیز گفت: «در محصول کشمش نیز امسال 20 درصد کاهش تولید داشته‌ایم ولی 60 درصد افزایش قیمت داشته است. علت هم علاوه بر 20 درصد کاهش تولید، صادراتی است که انجام می‌شود و کشمش جزو کالاهای صادرات محور است. الان نیز در بازار کشمش 400 تا 700 هزار تومان به ازای هر کیلو فروخته می‌شود.»

افزایش 50 تا 100 درصدی آجیل و خشکبار

رئیس کارگروه آجیل و خشکبار اتاق اصناف ایران در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»، اعلام کرد: در اقلام آجیل و خشکبار یک افزایش قیمت چشمگیر، بین 50 تا 100 درصد، نسبت به مدت مشابه سال قبل، صورت گرفته است.

علیرضا ارزانی ممقانی درباره علت افزایش قیمت آجیل، توضیح داد: 2 عامل اصلی در این موضوع نقش داشتند که یکی موضوع افزایش نرخ ارز بوده که ارتباط مستقیمی با افزایش نرخ آجیل و خشکبار، دارد زیرا محصولات ما یا وارداتی هستند یا صادراتی. محصولات صادراتی قیمت جهانی دارند و برای کشاورز داخلی هم فرق نمی‌کند که جنس خود را به صادرکننده بفروشد یا محصولش برای مصرف داخلی، خریداری شود. از طرف دیگر هم اقلام وارداتی مانند بادام زمینی، تخمه، بادام درختی و بادام هندی، با ارز آزاد وارد می‌شوند و قیمت آن‌ها ارتباط مستقیمی با افزایش نرخ ارز دارد.

او افزود: یک عامل دیگر نیز در افزایش قیمت امسال آجیل و خشکبار موثر بوده است. در سال گذشته به علت خشکسالی، کمبودی در برخی از اقلام و محصولات رخ داد که این خشکسالی نیز مزید بر علت افزایش قیمت آجیل و خشکبار، شد.

مصرف داخلی پسته پیش از این به 40 تا 50 هزار تن کاهش یافته بود و بقیه محصول پسته، صادر می‌شد. از آنجا که وضعیت اقتصادی مردم بسیار خراب است و جیب مردم اجازه خرید پسته را نمی‌دهد، مصرف داخلی از 40 تا 50 هزار تن هم پایین‌تر رفته و به 30 تا 40 هزار تن کاهش یافته است بنابراین پیش‌بینی می‌شود در سال جاری، نزدیک به 200 هزار تن پسته صادر شود

این مقام صنفی عنوان کرد: با وجود تمام این مسائل و افزایش قیمتی که در بحث آجیل و خشکبار رخ داده است، قیمت این محصولات در مقابل برخی کالاهای مصرفی دیگر مانند میوه یا حتی حبوبات و برنج، چشمگیر نیست. برای مثال قیمت برخی از حبوبات حدود 200 درصد افزایش قیمت داشته است و برخی از میوه‌ها بیش از 200 درصد رشد قیمتی را تجربه کرده‌اند اما در اقلام آجیل و خشکبار، افزایش قیمت ماکزیمم 100 درصد بوده است.

30 درصد کاهش فروش 

ارزانی ممقانی یادآور شد: آجیل و خشکبار یکی از بهترین کالاها برای پذیرایی و استفاده در میان وعده است. از آنجایی که میانگین مصرف آجیل حدود 30 گرم است، یک کیلو آجیل مصرف حداقل 25 نفر را پاسخ می‌دهد. بنابراین از لحاظی مقرون به صرفه است اما اکنون جزو کالاهای لوکس قرار گرفته است. برای مثال وقتی پسته کیلویی 1 میلیون تومان است، در جامعه به آن به چشم یک کالای لاکچری نگاه می‌کنند.

او درباره تاثیر افزایش قیمت بر کاهش تقاضای آجیل یلدای امسال، گفت: تقاضای امسال بسیار کمتر از سال گذشته بوده است. پیش‌بینی کرده بودیم که تا 20 درصد کاهش تقاضا رخ دهد اما هرچه بیشتر به شب یلدا نزدیک شدیم، کاهش تقاضا و فروش نیز از پیش‌بینی ما فراتر می‌رفت.

به گفته رئیس کارگروه آجیل و خشکبار اتاق اصناف ایران، فروش آجیل شب یلدای امسال نسبت به سال گذشته، بیش از 30 درصد کاهش داشته است.

افزایش صادرات به دلیل کاهش مصرف داخلی

ارزانی ممقانی در پاسخ به سوالی درباره تاثیر کاهش تقاضا بر کشاورزی، اظهار کرد: کاهش فروش تاثیری بر تولید آن ندارد. برای مثال پسته چه به فروش داخلی برسد و چه صادرات شود، کاشت آن نیز تغییری نمی‌کند. او همچنین درباره صادرات پسته، بیان داشت: با اینکه محصول پسته ایرانی ریزنقش شده است، اما تولید وضعیت خوبی داشته و برداشت سال جاری، حدود 230 تا 240 هزار تن بوده است اما از این مقدار، عمده آن صادر می‌شود.

رئیس کارگروه آجیل و خشکبار اتاق اصناف ایران در پایان تصریح کرد: مصرف داخلی سابقا به 40 تا 50 هزار تن کاهش یافته بود و بقیه محصول پسته، صادر می‌شد. از آنجا که وضعیت اقتصادی مردم بسیار خراب است و جیب مردم اجازه خرید پسته را نمی‌دهد، مصرف داخلی از 40 تا 50 هزار تن هم پایین‌تر رفته و به 30 تا 40 هزار تن کاهش یافته است بنابراین پیش‌بینی می‌شود در سال جاری، نزدیک به 200 هزار تن پسته 

صادر شود.