یک فعال حوزه افراد دچار معلولیت با اشاره به گذشت یکسال از عملکرد دولت چهاردهم در سازمان بهزیستی، گفت: هیچ‌یک از مفاد قانون حمایت از حقوق معلولان به‌درستی اجرا نمی‌شود و رئیس سازمان بهزیستی نمی‌تواند ادعا کند که در این یک سال به‌واسطه پیگیری ایشان، اقدامات خاصی انجام شده است. همچنین، ستاد هماهنگی و نظارت بر اجرای قانون، نیز به‌درستی عمل نمی‌کنند.

به گزارش گروه شهرنوشت «توسعه ایرانی»، سازمان بهزیستی، به‌عنوان نهاد متولی حمایت از اقشار آسیب‌پذیر جامعه، در طول 45 سال فعالیت خود، همواره با شعارهایی همچون «ایجاد جامعه‌ای عادلانه، دسترس‌پذیر و زیست‌پذیر» در تلاش بوده تا به نیازهای مختلف افراد از کودکان تا سالمندان پاسخ دهد. رئیس این سازمان، سید جواد حسینی، در سخنرانی خود پیش از خطبه‌های نماز جمعه این هفته در تهران به خدمات گسترده‌ای که این سازمان ارائه می‌دهد، اشاره و از تلاش‌های صورت‌گرفته برای توانمندسازی افراد و ارتقای کیفیت زندگی آن‌ها سخن گفت! 

این در حالی است که واقعیت‌های موجود در جامعه نشان می‌دهد که این شعارها و وعده‌ها در عمل با چالش‌های جدی مواجه هستند. در حالی که سازمان بهزیستی از ۱۷۰ ماموریت و ۲۳ هزار موسسه غیردولتی برای ارائه خدمات به مردم سخن می‌گوید، بسیاری از افراد دچار معلولیت و دیگر اقشار آسیب‌پذیر هنوز با مشکلاتی جدی در دسترسی به خدمات اولیه و حقوق خود مواجه‌اند. به‌ویژه در شرایط بحرانی، مانند جنگ‌ها یا بحران‌های اقتصادی، این افراد به‌ویژه در زمینه‌های حمل و نقل و معیشت، به شدت رنج می‌برند و از حمایت‌های لازم بی‌بهره‌اند. 

علاوه بر این، به گفته فعالان این حوزه‌عدم نظارت کافی بر عملکرد سازمان و نبود پروتکل‌های حمایتی در شرایط بحرانی، به این معضلات دامن می‌زند. 

به‌نظر می‌رسد که برای تحقق وعده‌های این سازمان و ایجاد جامعه‌ای عادلانه و زیست‌پذیر، نیاز به بازنگری جدی در سیاست‌ها و برنامه‌های اجرایی وجود دارد. این بازنگری باید شامل نظارت دقیق‌تر بر عملکردها، به‌روزرسانی پروتکل‌های حمایتی و ایجاد ارتباط مؤثرتر با تشکل‌های مردمی باشد تا صدای افراد دارای معلولیت و دیگر اقشار آسیب‌پذیر به‌خوبی شنیده شود. در نهایت، ایجاد یک جامعه دوستدار انسان، تنها با عمل به وعده‌ها و برنامه‌ها و نه صرفاً با شعارها محقق خواهد شد. 

نظارتی بر سازمان بهزیستی وجود ندارد

یک فعال حقوق معلولان در گفت و گو با «توسعه ایرانی» درباره عملکرد سازمان بهزیستی و صحبت‌های رئیس سازمان مبنی بر اینکه هدف نهایی بهزیستی ساخت جامعه‌ای دوستدار انسان است، گفت: اینکه رئیس سازمان هدف نهایی سازمان بهزیستی را اعلام می‌کنند بسیار خوب است. یعنی هدف نهایی عالی است، اما مهم این است که در گزارش عملکرد رئیس سازمان بیان شود که چه اقداماتی انجام داده‌اند. 

بهروز مروتی، ادامه داد: متأسفانه بر سازمان بهزیستی نظارتی وجود ندارد و به همین دلیل، هر رئیسی که می‌آید، هر اقدامی که انجام دهد، خواه آن اقدامات به نفع جامعه هدف باشد یا به ضرر آن، کسی از او استنطاق نمی‌کند. بر همین اساس، ما طی سال‌های اخیر پیشرفتی از لحاظ عملکرد در سازمان بهزیستی ندیدیم، اما از لحاظ شعاردهی، شاهد بودیم. یعنی جناب آقای حسینی شعارهای خوبی می‌دهند و در افکارشان طرح‌های خوبی دارند، اما باید بیان کنند که در این یک سال گذشته چه اقداماتی کرده‌اند. 

بهروز مروتی در گفت‌و‌گو با «توسعه ایرانی»: رئیس سازمان بهزیستی از اهداف می‌گوید، درصورتی که باید بگوید در یک سال اخیر چه مسیری را طی و چه برنامه‌هایی را اجرا کرده‌ است اگر اقدامی کرده باشد، باید در زندگی روزمره افراد معلولان محسوس باشد. همان زمان که ایشان آمدند، بالای صد هزار نفر پشت نوبت حق پرستاری و 200 تا 300 هزار نفر پشت نوبت کمک هزینه معیشتی داشتیم، الان هم همان تعداد هستند؛ صف افراد پشت نوبت کمک هزینه تأمین وسایل بهداشتی نیز تکان نخورده است!

این فعال حوزه معلولان گفت: رئیس سازمان بهزیستی از اهداف می‌گوید، درصورتی که باید بگوید در یک سال اخیر چه مسیری را طی و چه برنامه‌هایی را اجرا کرده‌ است اگر اقدامی کرده باشد، باید در زندگی روزمره افراد معلولان محسوس باشد. همان زمان که ایشان آمدند، بالای صد هزار نفر پشت نوبت حق پرستاری و 200 تا 300 هزار نفر پشت نوبت کمک هزینه معیشتی داشتیم، الان هم همان تعداد هستند؛ صف افراد پشت نوبت کمک هزینه تأمین وسایل بهداشتی نیز تکان نخورده است!

آرمان‌های شهید فیاض بخش در سازمان بهزیستی محقق نشده است

مروتی تصریح کرد: متأسفانه سازمان بهزیستی، فاصله زیادی با آرمان‌های شهید فیاض‌بخش، دارد و آن آرمان‌ها محقق نشده است. بهزیستی به یک بنگاه یارانه‌ای تبدیل شده که یارانه مراکز را می‌دهد، اگر دولت این کمک هزینه‌ها را بدهد واریز می‌کند اگر ندهد واریز نمی‌کند. از خرداد ماه تا الان یک ماه می‌گذرد و 27 روز کمک هزینه معیشت معلولان شدید و خیلی شدید به خاطر جنگ واریز نشده است. اگر بخواهیم به امور دیگر عمیق‌تر نگاه کنیم، متاسفانه سازمان بهزیستی از حوزه تخصصی خود که توانبخشی است، فاصله زیادی گرفته است. 

وی ادامه داد: مدیرانی که به کار می‌آیند، بر اساس شایسته‌سالاری نیستند و بیشتر از طریق روابط روی کار آمده‌اند، بنابراین کارآمد نیستند و سازمان به شدت از لحاظ عملکردی افول کرده است. این اتفاق نه تنها امسال بلکه در سال‌های گذشته هم به همین صورت بوده است. الان هم همینطور است شعارهای خوبی می‌دهند، اما هیچ‌یک از سیاست‌های حمایتی و توانبخشی به درستی انجام نمی‌شود و بسیاری از ضعف‌های عملکردی همچنان وجود دارد. 

این فعال حوزه معلولان گفت: از طرفی طی سالیان مختلف شاهد کارشکنی‌های خود سازمان بهزیستی برای رسیدن افراد معلولان به حقشان هستیم. اسنادش هم موجود است که سازمان بهزیستی در دیوان عدالت اداری وقتی افراد دچار معلولیت برای تحقق ماده ۲۷ قانون جامع حمایت از معلولان شکایت می‌کنند، به جای دفاع از مردم، از دولت دفاع و حق معلول را تضییع می‌کند. این سیاست کلی است. آقای حسینی هم فعلاً چیزی نشان نداده که غیر از این سیاست عمل کند. سازمان بهزیستی به عنوان دو رکن اساسی، دبیر کمیته هماهنگی و نظارت بر اجرای قانون و دبیر ستاد هماهنگی و مناسب‌سازی کشور است. اما می‌بینیم که بسیاری از مصوبات ستاد مناسب‌سازی اجرا نمی‌شود. 

بر سازمان بهزیستی نظارتی وجود ندارد و به همین دلیل، هر رئیسی که می‌آید، هر اقدامی که انجام دهد، خواه آن اقدامات به نفع جامعه هدف باشد یا به ضرر آن، کسی از او استنطاق نمی‌کند. بر همین اساس، ما طی سال‌های اخیر پیشرفتی از لحاظ عملکرد در سازمان بهزیستی ندیدیم، اما از لحاظ شعاردهی، شاهد بودیم. یعنی جناب آقای حسینی شعارهای خوبی می‌دهند و در افکارشان طرح‌های خوبی دارند، اما باید بیان کنند که در این یک سال گذشته چه اقداماتی کرده‌اند

مروتی تاکید کرد: وقتی می‌گویم به جای بیان هدف، عملکرد خود را ارائه دهند، منظورم این است که مشخصاً بگویند در یک سال گذشته چند مصوبه در کمیته هماهنگی و ستاد مناسب‌سازی کشور داشته‌اند. چراکه بهزیستی متولی این قضیه است و اعلام کنند که چه تعدادی از مصوبات اجرا شده و به‌راحتی در دسترس جامعه قرار گیرد. یعنی مردم باید بتوانند اهداف را در سایت بهزیستی مشاهده کنند و مقایسه‌ای بین وضعیت قبل و بعد داشته باشند. از طرفی، کمیته هماهنگی و نظارت بر اجرای قانون نیز که بهزیستی مسئول پیگیری آن است، باید بگوید چه مفادی را پیگیری کرده و در طی یک سال اخیر چه اقداماتی انجام شده است. 

در جنگ ۱۲ روزه هیچ پروتکلی برای حمایت از معلولان وجود نداشت

وی ادامه داد: اینکه هر چند سال یک بار رئیس عوض شود و شعارهای زیبا بدهد، کافی نیست. در مقابل متأسفانه معلولان تریبون قوی ندارند و صدایشان به جایی نمی‌رسد. رؤسا شعار می‌دهند و در این میان، جامعه فکر می‌کند که وضعیت افراد دچار معلولیت مناسب است، در حالی که در جنگ ۱۲ روزه، معلولان رها شدند و هیچ متولی یا پروتکلی برای حمایت از آن‌ها وجود نداشت. 

این فعال حقوق افراد دچار معلولیت گفت: یعنی افراد معلول رها بودند در این شرایط رها‌تر شدند. یعنی مشخص نبود که در چنین شرایطی، چگونه باید به این افراد حمایت داده شود؟ حمایت از لحاظ حمل و نقل و معیشت در شرایط بحرانی بسیار ضروری است. در آن زمان، تاکسی‌های اینترنتی کار نمی‌کردند یا هزینه‌های چند برابری می‌گرفتند. در واقع، افراد معلول با مشکلات روزمره‌ای مواجه بودند و هیچ پروتکل حمایتی در شرایط مخاطره‌آمیز وجود نداشت. 

مروتی تصریح کرد: اگر بخواهم به صورت مختصر بگویم، ما نه شاهد تحقق مفاد کنوانسیون بین‌المللی حقوق افراد معلول هستیم که اخیراً رئیس سازمان درباره آن در سازمان ملل سخنرانی کرده بود و نه هیچ‌یک از مفاد قانون حمایت از حقوق معلولان به‌درستی اجرا نمی‌شود و ایشان نمی‌تواند ادعا کند که در این یک سال به‌واسطه پیگیری‌شان، اقدامات خاصی انجام شده است. ستاد هماهنگی و نظارت بر اجرای قانون، نیز به‌درستی عمل نمی‌کنند. 

فعال حقوق معلولان: سازمان بهزیستی به یک بنگاه یارانه‌ای تبدیل شده که یارانه مراکز را می‌دهد، اگر دولت این کمک هزینه‌ها را بدهد واریز می‌کند اگر ندهد واریز نمی‌کند. از خرداد ماه تا الان یک ماه می‌گذرد و 27 روز کمک هزینه معیشت معلولان شدید و خیلی شدید به خاطر جنگ واریز نشده است. درمجموع سازمان بهزیستی از حوزه تخصصی خود که توانبخشی است، فاصله زیادی گرفته است

وی ادامه داد: ما معتقدیم کارنامه‌ای که ارائه می‌شود، باید محسوس و مشخص باشد تا زمانی که نظارتی روی سازمان بهزیستی وجود نداشته باشد، اتفاقات در مراکز بهزیستی به‌خوبی پوشش داده نمی‌شود. با تعطیلی کمپین معلولان، ما دیگر اتفاقات را پوشش نمی‌دهیم و از سوی دیگر پروتکل‌ها به‌روزرسانی نشده‌اند. همچنین، نشست و برخاستی با تشکل‌ها وجود ندارد و تریبون آزاد هم ندارند. هر مدیری که می‌آید، دو یا سه سال در سمت خود می‌ماند و سپس کارش تمام می‌شود. این چرخه ادامه دارد و در نهایت، افراد معلول در این وانفسای اقتصادی و بحران‌های موجود، صدایشان به جایی نمی‌رسد.