بسترسازی سیاسی علیه مادورو از اسپانیا؟

رامین پرتو

انتخابات ریاست جمهوری ونزوئلا که 28 ژوئیه سال جاری میلادی برگزار شد یکی از پر حاشیه‌ترین رویدادهای تاریخ این کشور به حساب می‌آید؛ چراکه قبل، حین و پس از برگزاری این انتخابات شاهد تحولات و زد و خوردهای سیاسی بودیم و کار به جایی رسید که پس از اعلام نتایج نهایی این انتخابات، هزاران نفر از شهروندان ونزوئلا به خیابان ریختند و علیه نیکولاس مادورو و نتایج انتخابات دست به اعتراض زدند. این اعتراضات به جایی رسید که طیف گسترده‌ای از معترضان با پلیس و سایر نیروهای امنیتی و نظامی درگیر شدند اما در نهایت کمیسیون برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ونزوئلا که عموماً از مقامات دولتی تشکیل شده، نتایج انتخابات را قطعی دانسته و اعلام کردند که نیکولاس مادورو در این رویداد ملی پیروز نهایی است. 

وزارت خارجه آرژانتین از دیوان بین‌المللی کیفری درخواست کرده حکم جلب مادورو و سایر مقام‌های ارشد این کشور را صادر کند و حالا هم این موضوع نشان از آن دارد که وجهه بین‌المللی و منطقه‌ای ونزوئلا در حال تهدید شدن است

با این وجود اپوزیسیون این کشور به اعتراضات خود طی هفته‌های اخیر ادامه داد اما در نهایت روز گذشته (یکشنبه) دولت ونزوئلا اعلام کرد که ادموندو گونزالس، نامزد مخالفان در انتخابات ریاست جمهوری، این کشور را ترک کرده و به اسپانیا پناهنده شده است. بر اساس گزارش منتشر شده از سوی یورونیوز، گونزالس در این مدت در خفا به سر می‌برد و حکم بازداشتش پس از آن صادر شد که مخالفان نتیجه انتخابات ماه ژوئیه را به چالش کشیدند. حتی منابع خبری در ونزوئلا اعلام کرده‌اند که وی در این مدت سه احضاریه متوالی برای حضور در دادگاه دریافت کرده بود! دلسی رودریگرز، معاون رئیس جمهور ونزوئلا در پیامی در شبکه اجتماعی اینستاگرام گفته است: «ادموندو گونزالس پس از این که چند روز پیش در سفارت اسپانیا در کاراکاس پناه گرفت از دولت این کشور درخواست پناهندگی سیاسی کرده است». او همچنین گفت که کاراکاس با خروج امن گونزالس موافقت کرده و او از کشور خارج شده است. 

در این راستا خوزه مانوئل آلبارس، وزیر خارجه اسپانیا، هم تائید کرده که کشورش به ادموندو گونزالس پناهندگی سیاسی اعطا کرده که همین موضوع نشان از وخامت اوضاع سیاسی در کاراکاس دارد. وزیر خارجه اسپانیا همچنین اعلام کرده که گونزالس به درخواست خود کشور را ترک کرده و با یک هواپیمای نیروی هوایی اسپانیا به این کشور منتقل شده است. از سوی دیگر باید توجه شود که روز پنج‌شنبه (۵ سپتامبر) ماریا کورینا ماچادو،‌ رهبر مخالفان در کاراکاس، از کشورهای جهان خواست تا گونزالس را به عنوان برنده انتخابات به رسمیت بشناسند؛ چراکه اپوزیسیون ادعا کرده بود شواهدی دارد که نشان می‌دهد گونزالس با اختلاف قابل توجهی نیکلاس مادورو را در انتخابات شکست داده و باید پیروز نهایی انتخابات اخیر اعلام شود. 

در همین حال نیروهای امنیتی در ونزوئلا سفارت آرژانتین در کاراکاس را محاصره کرده‌اند و  اعلام کرده‌اند که این اقدام به دلیل پناه گرفتن شش مخالف سیاسی مادورو در آنجا انجام شده است. به موزات این موضوع، وزارت خارجه ونزوئلا مدعی شده که در داخل سفارت آرژانتین نقشه‌هایی برای انجام «اعمال تروریستی» در حال برنامه‌ریزی است که مغایر با امنیت ملی ونزوئلا قلمداد می‌شود و محاصره این ساختمان برای جلوگیری از تردد و ورود و خروج غیرنظامیان به این مکان انجام شده است. نکته مهم این است که روابط آرژانتین و ونزوئلا اخیرا به دلیل اختلاف بر سر نتیجه انتخابات ریاست جمهوری ونزوئلا قطع شده و برزیل حفاظت از منافع و همچنین سفارت آرژانتین در این کشور را به عهده گرفته است. از سوی دیگر تعدادی از کشورها از جمله آمریکا، اتحادیه اروپا و چندین کشور آمریکای لاتین از به رسمیت شناختن مادورو به عنوان برنده انتخابات خودداری کرده و اعلام کرده‌اند که تا زمان مشخص شدن جزئیات انتخابات ریاست جمهوری اخیر این کشور روند مذکور را ادامه خواهند داد. 

بسیاری اعتقاد دارند که ادموندو گونزالس ۷۵ ساله تا ماه مارس امسال که ائتلاف اصلی اپوزیسیون او را به عنوان نامزد خود معرفی کرد، سیاستمدار چندان شناخته ‌شده‌ای نبود و به همین دلیل نتوانست در انتخابات اخیر مادورو را شکست دهد یا علیه او موج ایجاد کند

تخریب وجهه جهانی ونزوئلا

آنچه در خصوص ونزوئلا باید موردتوجه قرار بگیرد این است که خشونت‌های رخ داده پس از انتخابات در ونزوئلا تاکنون ۲۷ کشته و ۱۹۲ زخمی برجای گذاشته و دولت هم اعلام کرده که در اعتراضات و درگیری‌های خیابانی حدود ۲۴۰۰ نفر را بازداشت کرده است. این اعداد و ارقام شاید برای همسایگان ونزوئلا و بسیاری از دولت‌های غربی و حتی دولت مادورو چندان مهم نباشد اما واقعیت این است که همین اعداد نشان از آن دارد که یک دو قطبی مشخص در این کشور به وجود آمده و هر لحظه می‌تواند به یک بحران فراگیر ملی تبدیل شود. 

در این میان دو نظریه در خصوص دو جریان مذکور یعنی دولت و اپوزیسیون این کشور وجود دارد. نظریه اول این است که ادموندو گونزالس ۷۵ ساله تا ماه مارس امسال که ائتلاف اصلی اپوزیسیون او را به عنوان نامزد خود معرفی کرد، سیاستمدار چندان شناخته ‌شده‌ای نبود؛ چراکه گزینه اصلی مخالفان برای نامزدی ریاست جمهوری «ماریا کورینا ماچادو» بوده است. از او به عنوان سیاستمداری کاریزماتیک که در انتخابات اولیه با کسب ۹۳ درصد آرا پیروز شده بود نام برده می‌شود، اما پس از اینکه تلاش‌هایش برای لغو ممنوعیتی که او را از تصدی مناصب دولتی منع کرده بود بی‌نتیجه ماند، اپوزیسیون مجبور شد تا نامزد دیگری را معرفی کند. سپس نامزد دیگر اپوزیسیون هم از رقابت منع شد و در نهایت نام گونزالس به عنوان نامزد نهایی مخالفان برای شرکت در انتخابات مطرح شد که بسیاری اعتقاد دارند او در حد و اندازه رقابت با مادورو و موج‌سازی علیه دولت کاراکاس نبوده و نیست. 

نظریه دوم هم به صورت واضح گویای این است که دولت به دلیل اشراف و تسلط بر تمام اوضاع و احوال ونزوئلا، توانست به نوعی اپوزیسیون را از صحنه به حاشیه سیاست متمایل کند و در این راستا حتی از ورود ناظران بین‌المللی برای نظارت بر انتخابات مذکور به ونزوئلا خودداری کرده است. 

اما نکته نهایی که به شدت اهمیت دارد وجهه ونزوئلا در دو لایه بین‌المللی و منطقه‌ای است. حدود یک ماه پیش وال استریت ژورنال گزارش داد که مذاکراتی بین واشنگتن و کاراکاس برای ترتیب دادن کناره‌گیری مسالمت‌آمیز رئیس جمهوری ونزوئلا در ازای دریافت عفو و به شرط تایید پیروزی نامزد جریان اپوزیسیون در انتخابات در جریان است. وال استریت ژورنال همچنین نوشته بود که گفتگوهای بین دو کشور به صورت مجازی انجام شده که در آن خورخه رودریگز، رئیس کنگره ونزوئلا و دانیل اریکسون، عضو شورای امنیت ملی کاخ سفید به عنوان مذاکره‌کنندگان اصلی حضور داشتند اما در نهایت دولت مادورو تمام این مذاکرات را رد کرده بود. در آنجا بود که ایالات متحده به صورت علنی انتخابات ونزوئلا را نامشروع خواند و نتایج آنرا به صورت کامل رد کرد. به دنبال آمریکا، مقامات اتحادیه اروپا هم نسبت به نتایج انتخابات ریاست جمهوری ونزوئلا مبنی بر پیروزی نیکلاس مادورو ابراز تردید کردند و  در نهایت اتحادیه اروپا در بیانیه‌ای اعلام کرد که گزارش‌های هیات‌های نظارت بین‌المللی انتخابات نشان می‌دهند که این انتخابات با «استـانـداردهای بین‌المللی» 

مطابقت ندارد. 

حالا به موازات آمریکا و اروپا شاهد آن هستیم که وزارت خارجه شیلی، آرژانتین و بسیاری از همسایگان ونزوئلا هم در حال اعلام مواضع خود علیه ونزوئلا و مادورو هستند. در این مسیر حتی وزارت خارجه آرژانتین از دیوان بین‌المللی کیفری درخواست کرده حکم جلب مادورو و سایر مقام‌های ارشد این کشور را صادر کند و حالا هم این موضوع نشان از آن دارد که وجهه بین‌المللی و منطقه‌ای ونزوئلا در حال تهدید شدن است. حال باید دید که کاراکاس و مادورو برای مقابله با این چالش قرار است چه اقدامی را انجام دهد!