آمریکا و عراق در مورد طرح خروج نیروهای ائتلاف به توافق رسیدند؛
خروج از بغداد در میانه تنش‌های منطقه‌ای؟!
رامین پرتو
پس از چندین دور مذاکره میان تیم‌های سیاسی- نظامی عراق و آمریکا بر سر خروج نظامیان ایالات متحده از این کشور، بالاخره روز جمعه دو طرف به توافق رسیدند که نظامیان ائتلاف بین‌المللی ضد داعش به رهبری ایالات متحده طی دو مرحله از عراق خارج شوند.
خبرگزاری رویترز در گزارش خود به نقل از منابع متعدد آگاه به این موضوع گفته است که این طرح به طور کلی مورد توافق قرار گرفته اما نیاز به تایید نهایی از سوی پایتخت‌های دو کشور (بغداد و واشنگتن) و تاریخی برای اعلام خروج این نیروها دارد. به گفته این منابع که شامل پنج مقام آمریکایی، دو مقام از کشورهای عضو ائتلاف و سه مقام عراقی هستند، قرار است صدها سرباز تا سپتامبر ۲۰۲۵ عراق را ترک کرده و باقی نیروها هم تا پایان سال ۲۰۲۶ از این کشور خارج شوند. نکته مهم این است که توافق مذکور پس از بیش از شش ماه مذاکره میان بغداد و واشنگتن حاصل شده و یک مقام ارشد آمریکایی هم در این مورد گفته است که «ما به یک توافق رسیده‌ایم و حالا تنها مسئله، زمان اعلام آن است».
این در حالیست که اولین نشست کمیته عالی مشترک نظامی میان عراق و آمریکا، ۲۷ ژانویه (هفتم بهمن ۱۴۰۲) در بغداد برگزار شده بود و حتی قرار بر این بود که نظامیان آمریکا و ائتلاف بین‌المللی به رهبری این کشور سپتامبر 2024 از عراق خارج شوند اما بسیاری از تحلیلگران اعتقاد دارند که تنش در خاورمیانه باعث شد تا این روند بهم بریزد. آنچه در این میان باید مورد توجه قرار بگیرد این است که موضوع خروج نظامیان آمریکایی و ائتلاف بین‌المللی تحت فرمان آن از عراق در پی ترور و شهادت سردار قاسم سلیمانی در سال 2020 توسط پارلمان عراق کلید خورد. قانونگذاران عراقی در ابتدای سال 2020 صراحتاً به دنبال آن رفتند که دخالت ایالات متحده در امور بغداد را به پایان برسانند و بر همین اساس طرحی را در پارلمان به تصویب رساندند تا در نهایت به خروج آمریکایی‌ها از کشورشان منجر شود که حالا این طرح و دوره‌های خروج نظامیان آنها به صورت واضح مشخص و اعلام شده است.
منابع آمریکایی اعلام کردند که قرار بود توافق بین دو کشور چند هفته پیش اعلام شود، اما به دلیل تشدید اوضاع منطقه‌ای مرتبط با جنگ اسرائیل در غزه و همچنین برای حل برخی از جزئیات باقی مانده به تعویق افتاد. همچنین فرهاد علاءالدین، مشاور نخست‌وزیر عراق در امور خارجی گفته است که مذاکرات فنی با واشنگتن درمورد کاهش نیروهای ائتلاف به پایان رسیده است. او اعلام کرده که «اکنون ما در آستانه انتقال روابط بین عراق و اعضای ائتلاف بین‌المللی به سطح جدیدی هستیم که بر روابط دو جانبه در زمینه‌های نظامی، امنیتی، اقتصادی و فرهنگی تمرکز خواهد داشت». یک سخنگوی وزارت خارجه آمریکا و همچنین یک مقام دفاعی این کشور هم گفته‌اند که جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا و محمد شیاع سودانی، نخست وزیر عراق در بیانیه‌ای مشترک که حدود پنج ماه پیش منتشر شد، تایید کردند که آنها تعیین زمان و چگونگی پایان ماموریت ائتلاف جهانی در عراق و حرکت به سمت مشارکت‌های امنیتی دو جانبه دائمی را بررسی خواهند کرد.
اجرایی شدن توافق خروج نیروهای ائتلاف می‌تواند برای محمدشیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق به منزله یک بُرد سیاسی باشد؛ چراکه او می‌تواند در فضای داخلی و منطقه‌ای و حتی بین‌المللی این پیام را مخابره کند که میان تهران و واشنگتن یک موازنه مشخص ایجاد کرده است
بر همین اساس باید به این موضوع اشاره شود که اعلام این توافق به نوعی نشان از آن دارد که توافق بر سر خروج آمریکایی‌ها از عراق مورد قبول ساختار بالادستی و مقامات ارشد این کشور قرار داد و به همین دلیل باید این موضوع را یک طرح ابلاغی با سطوح مختلف سیاسی و امنیتی بدانیم.
نظامیان آمریکا به کجا می‌روند؟
در مورد خروج نیروهای ائتلاف بین‌المللی باید به دو نکته بسیار مهم اشاره شود. نکاع نخست این است که براساس این طرح همه نیروهای ائتلاف تا سپتامبر ۲۰۲۵، پایگاه هوایی عین الاسد در استان الاانبار را ترک خواهند کرد و حضور خود را در بغداد به طور قابل توجهی کاهش خواهند داد و انتظار می‌رود که سایر نیروهای ائتلاف هم تا پایان سال ۲۰۲۶، در اربیل کردستان عراق باقی بمانند تا به عملیات جاری علیه داعش در سوریه کمک کنند.
در این راستا روزنامه الاخبار روز گذشته (شنبه) و چندی بعد از انتشار خبر توافق بغداد و واشنگتن در مورد خروج آمریکایی‌ها از عراق در گزارشی به این موضوع پرداخت که آمریکا قصد خروج از سوریه را ندارد و در سایه تحولات منطقه و حملات گروه‌های مقاومت به پایگاه‌ها و نیروهای آن، طی ماه‌های اخیر در راستای تقویت حضور خود در این کشور تسلیحات جدید زیادی را به آن منتقل کرده است و برای مقابله با حمله زمینی احتمالی به نظامیان خود آماده می‌شود. طبق این گزارش، طی ماه اوت گذشته و ابتدای ماه جاری میلادی، آمریکا به منظور جلوگیری از تکرار حملات مقاومت علیه پایگاه‌ها و نظامیان خود، سطح انتقال تسلیحات و تجهیزات نظامی از جمله سامانه‌های پدافندی به سوریه را به میزان قابل توجهی افزایش داد. این اقدام همچنین احتمال به تعویق انداختن موضوع برنامه‌ریزی خروج تدریجی از عراق را نیز مطرح می‌کند و به نظر می‌رسد واشنگتن در سایه تجاوزات مستمر به نوار غزه، تنش‌های مستمر در جنوب لبنان و ترس از تبدیل این رویارویی به جنگ منطقه‌ای، تصمیم گرفته است که موضوع خروج از عراق را به تاخیر بیندازد تا حضور نظامی خود در سوریه را تقویت کند.
الاخبار همچنین در گزارش خود نوشت است که این روند با توجه به ورود نیروهای کمکی نظامی به عراق و سوریه، به ویژه طی یک ماه گذشته و انتقال بیش از ۲۰ محموله سلاح و تجهیزات از طرق هوایی و زمینی به پایگاه‌های سوریه، نمایان شد. این اقدامات همزمان با برگزاری چند رزمایش و مانور نظامی در اکثر پایگاه‌های آمریکا بود که طبق گفته منابع محلی، بزرگترین رزمایش از زمان ورود زمینی آمریکا به این کشور در حدود ۱۰ سال گذشته محسوب می‌شود. از سوی دیگر، این اقدامات همزمان با حمله مسلحانه به یک گشت آمریکایی متشکل از ۶ خودرو بود که بیش از یک هفته پیش در منطقه مجاور مناطق تحت کنترل ارتش سوریه در حومه شرقی رودخانه فرات هدف تیراندازی مستقیم قرار گرفتند؛ تحولی که حاکی از امکان توسعه حملات زمینی جریان‌های مقاومت به آمریکایی نیز می‌تواند باشد.
در پس این توافق، عراق به دنبال آن است که از مشاوره‌های نظامی واشنگتن استفاده کند و این به معنای آن است که ایالات متحده باز هم در عراق برای خود ماموریت جدیدی را تعریف می‌کند تا بتواند در این کشور آن هم در برهه‌ای که خاورمیانه اسیر تنش‌های مختلف است، باقی بماند
اما نکته دوم این است که رویترز در گزارش خود در مورد توافق خروج میان بغداد و واشنگتن نوشته است که آمریکا و عراق به دنبال ایجاد یک رابطه «مشورتی جدید» هستند که ممکن است به باقی ماندن برخی از نیروهای آمریکایی در عراق پس از کاهش نیروها منجر شود. این موضوع به وضوح نشان می‌دهد که در پس این توافق عراق و آمریکا به دنبال آن هستند که از مشاوره‌های نظامی واشنگتن استفاده کنند و این به معنای آن است که ایالات متحده باز هم در عراق برای خود ماموریت جدیدی را تعریف می‌کند تا بتواند در این کشور آنهم در برهه‌ای که خاورمیانه اسیر تنش‌های مختلف است، باقی بماند و منافع خود اعم از رصد وضعیت بحرانی منطقه و همچنین رفتار ایران را تامین و اجرایی کند. در پایان باید توجه داشت که اجرایی شدن این توافق برای محمدشیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق می‌تواند به منزله یک بُرد سیاسی باشد؛ چراکه او می‌تواند در فضای داخلی و منطقه‌ای و حتی بین‌المللی این پیام را مخابره کند که میان تهران و واشنگتن یک موازنه مشخص ایجاد کرده است.
دیدگاه تان را بنویسید