پاسخ به هشدار مسکو در آستانه نشست سوئیس

رامین پرتو

پرونده اوکراین طی هفته‌های گذشته آبستن حوادث متعدد سیاسی و نظامی بوده و حالا به نظر می‌رسد که باید دور جدیدی از تنش را در جنگی که انتهای آن مشخص نیست تجربه کنیم. آنچه در این میان باید موردنظر قرار بگیرد این است که از دو هفته پیش شاهد آن هستیم که یکباره موج تهدید‌های اتحادیه اروپا علیه مسکو شیب صعودی را تجربه کرده که درون‌مایه آن استفاده اوکراین از تسلیحات غربی و متعلق به ناتو علیه روسیه است. این موضوع حالا موجب شده تا یک جدال و «مشاجره پینگ پنگی» از سوی اروپا و روسیه علیه یکدیگر به وجود آید و حالا روند به جایی رسیده که نه تنها پوتین به این اقدامات غرب واکنش داده، بلکه حالا دمیتری مدودف، رئیس جمهوری سابق و معاون فعلی شورای امنیت روسیه این اقدامات غرب را به باد انتقاد گرفته و حالا تهدید آنها را در دستور کار قرار داده است. او دیروز (جمعه) در یک مطلب طولانی تلگرامی اعلام کرد که تهدیدات مسکو برای استفاده از سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی در اوکراین جدی است و درباره کسانی که تهدید سلاح‌های هسته‌ای روسیه را کم اهمیت جلوه می‌دهند، نوشت: «واقعیت زندگی جدی‌تر از استدلال‌های بیهوده آنها است». مدودف در ادامه با استفاده از یک اصطلاح تاریخی تحقیرآمیز برای اشاره به دولت ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین گفت که «چند سال پیش، آن‌ها ادعا می‌کردند که روسیه برای جلوگیری از نزاع با غرب از درگیری نظامی آشکار با رژیم باندرا (استعاره از یک گروه راست افراطی در دهه ۱۹۰۰ اوکراین) اجتناب خواهد کرد اما اینکه غرب فکر می‌کند که روسیه از  سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی استفاده نخواهد کرد هم می‌تواند یک اشتباه محاسباتی باشد؛ با این تفاوت که اینبار یک اشتباه مهلک خواهد بود و همانطور که رئیس جمهور روسیه به درستی اشاره کرد، کشورهای اروپایی تراکم جمعیتی بسیار بالایی دارند». مدودف با اشاره به کشورهایی که خارج از برد کلاهک‌های هسته‌ای تاکتیکی مسکو هستند گفت که «پتانسیل حملات موشکی راهبردی وجود دارد اما تفاوت در این است که کلاهک‌های هسته‌ای تاکتیکی از بازدهی پایین‌تری برخوردارند و عمدتاً برای استفاده در میدان نبرد طراحی شده‌اند تا برای اهداف دوربرد؛ حال آنکه سلاح‌های هسته‌ای راهبردی از قدرت تخریب بالاتر و برد بیشتر برخوردارند و ما می‌توانیم از آنها استفاده کنیم». محتوای سخنان مدودف به این موضوع اشاره دارد که هشدارهای روسیه در اساس ارعاب یا بلوف هسته‌ای نیست و درگیری نظامی کنونی با غرب طبق بدترین سناریوی ممکن در حال پیش رفتن به سوی جلو باشد؛ چراکه به زعم مسکو قدرت تسلیحات ناتو به طور مداوم تشدید می‌شود و به همین دلیل هیچکس نمی‌تواند تبدیل درگیری فعلی به مرحله اوج آن را رد کند. اگر کمی بخواهیم بیشتر به این موضوع دقت کنیم به وضوح می‌بینیم که روسیه در شرایط کنونی به هیچ وجه نمی‌تواند از اقدامات غربی متشکل از آمریکا و اروپا علیه خود و منافعش در جنگ اوکراین به خصوص در مناطق شرقی و شمال شرقی این کشور چشم‌پوشی کند؛ چراکه روس‌ها طی هفته‌های گذشته پیشروی‌های زیادی در این ناحیه به نفع خود رقم زده‌اند. 

به زعم مسکو قدرت تسلیحات ناتو به طور مداوم تشدید می‌شود و به همین دلیل هیچکس نمی‌تواند تبدیل درگیری فعلی به مرحله اوج آن را رد کند و بر همین اساس مقامات روسیه به دنبال اعلام هشدار سرخ به غرب هستند

تکرار یک اختلاف؟

تشدید حملات به خاک روسیه از سوی اوکراین و چراغ‌سبز غرب به کی‌یف در این خصوص در حالی انجام می‌شود که چند روز دیگر قرار است کنفرانس صلحی با محوریت این کشور در سوئیس و در ماه ژوئن برگزار شود که چین و روسیه در آن حضور ندارند!

اینکه چرا روسیه تا به این حد از اقدامات ناتو ناراحت بوده و حالا به سمت اعلام هشدار اتمی گام برداشته، موضوعی است که باید آنرا در تشدید حمایت‌های غرب از کی‌یف و همچنین مواضع اخیر آمریکا و اتحادیه اروپا دانست. بر اساس اعلام یورونیوز، تاکنون کشورهای ناتو از جمله بریتانیا، فنلاند، لهستان و فرانسه رسما اعلام کرده‌اند که استفاده از سلاح‌های خود برای حمله به اهداف تهاجمی در داخل خاک روسیه توسط اوکراین را تایید می‌کنند. اشتفِن هی‌بِشترایت، سخنگوی اولاف شولتس، صدراعظم آلمان روز گذشته (جمعه) اعلام کرد که برلین به اوکراین اجازه شلیک تسلیحات تحویل آلمان به اهدافی در روسیه را داده است. وی در بیانیه‌ای اعلام کرد که کی‌یف طبق قوانین بین‌المللی حق دفاع از خود را در برابر حملاتی که از داخل خاک روسیه انجام می‌شود، نخواهد داشت و می‌تواند به مسکو پاسخ دهد. این در حالیست که آلمان، بزرگترین حامی نظامی کی‌یف پس از ایالات متحده آمریکا است و محموله‌های عظیمی از تجهیزات نظامی از جمله توپخانه سنگین و راکت‌انداز به اوکراین ارسال کرده است؛ به گونه‌ای که برلین تاکنون به دلیل ترس از تشدید درگیری، تمایلی به استفاده از سلاح‌های آلمانی برای حمله به اهداف در داخل روسیه نداشته است. نکته قابل توجه این است که آلمان و ایالات متحده که معمولاً در ناتو به دلیل رویکرد محتاطانه خود در مورد اقدامات اوکراین شناخته شده هستند، به تدریج به تأیید استفاده از تسلیحات یا حمایت نظامی خود در منطقه نزدیک‌تر می‌شوند. در این مسیر، روز گذشته (جمعه) سخنگوی وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد که جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا اخیراً به تیم خود دستور داده تا اطمینان حاصل کنند که اوکراین می‌تواند از تسلیحات تأمین‌شده توسط آمریکا برای مقابله با نیروهای روسی در منطقه خارکیف استفاده کند تا بتواند به ارتش روسیه که به آنها حمله می‌کنند یا برای حمله به آنها آماده می‌شوند، پاسخ دهند. این مجوز در حالی صادر شده که ینس استولتنبرگ، دبیرکل ائتلاف ناتو روز گذشته (جمعه) خاطرنشان کرد برخی کشورهای عضو ائتلاف ناتو از جمله بریتانیا همچنان که تسلیحاتی نظیر موشک‌های دوربرد «سایه طوفان» را در اختیار کی‌یف گذاشته‌اند، مدتها است که هیچ محدودیتی بر نحوه استفاده از آنها تعیین نکرده‌اند که این با اهداف آمریکا و سایر کشورهای ناتو مغایر است. نکته نهایی و البته بسیار مهم در راستا این است که تشدید حملات به خاک روسیه از سوی اوکراین و چراغ‌سبز غرب به کی‌یف در این خصوص در حالی انجام می‌شود که چند روز دیگر قرار است کنفرانس صلح اوکراین در سوئیس و در ماه ژوئن برگزار شود. در همین راستا خبرگزاری رویترز به نقل از منابعی در پکن گزارش داد که چین تایید کرده است که نشست سوییس، شرکت نخواهد کرد. همچنین روسیه که طرف درگیر در جنگ اوکراین است نیز به این کنفرانس دعوت نشده است. در گزارش رویترز آمده است که پکن دعوت برای شرکت در این کنفرانس را رد کرده زیرا شرایط برای شرکت در آن برآورده نشده است. در همین رابطه مائو نینگ، سخنگوی وزارت خارجه چین دیروز (جمعه) گفت که طرح کنفرانس اوکراین به میزبانی سوییس با خواسته‌های چین و انتظارات جهان متفاوت است، به همین دلیل شرکت پکن در این رویداد دشوار بوده و ما از ان منصرف شدیم. حال باید دید که این اختلاف آن هم در سایه تشدید حملات به خاک روسیه از سوی اوکراین به کجا خواهد رسید!