فرشاد گلزاری

همزمان با شروع سال جدید میلادی و گذر از ژانویه 2024، حمله روسیه به اوکراین دو ساله می‌شود ولی همچنان هیچ آینده روشنی پیش‌روی جهان در قبال پرونده مذکور نیست. کارشناسان و ناظران بین‌المللی بر این امر تاکید دارند که بعد از آنکه حماس در هفتم اکتبر 2023 حملات نظامی خود را برای اولین بار در این وسعت علیه اسرائیل آغاز کرد، تمرکز غرب و به خصوص ایالات متحده از پرونده اوکراین منحرف شد که البته این موضوع دو استفاده برای روسیه داشت. 

مورد اول این است که سازمان ملل و شورای امنیت، مشغول پرونده غزه و برگزاری جلسات متعدد با محوریت غزه و عقب راندن اسرائیل یا حداقل برقراری آتش‌بس هستند و این موضوع برای روسیه یک پیروزی مقطعی در عرصه سیاسی به شمار می‌آید؛ چراکه در این شرایط توجه اتحادیه اروپا و آمریکا به سمت غزه جلب شده و روس‌ها در حال ترمیم سیاسی خود هستند. به عنوان مثال سفر اخیر ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه به کشورهای حاشیه خلیج فارس برای هماهنگی در خصوص نرخ فروش نفت در سال 2024، به نوعی خروجی همین مشغولیت غرب در دریای سرخ و اراضی اشغالی است که به نفع پوتین تمام شده است. 

ارتش اوکراین اعلام کرده است که نظامیان این کشور با کمبود تجهیزات و مهمات ضروری مواجه هستند. بعضی از سربازان و فرماندهان می‌گویند این کمبودها باعث شده دامنه شماری از عملیات‌ها را کاهش دهند، برخی قلمروهای خود را  از دست بدهند و به سمت راهبرد دفاعی حرکت کنند

اما مورد دوم به مسائل میدانی و نظامی برمی‌گردد. با نگاهی به رفتار ایالت متحده و اروپا درمی‌یابیم که کمک‌های نظامی و لجستیکی غرب به اوکراین در حال کاهش است و بخش اعظمی از این موضوع به تشدید تنش نظامی میان اسرائیل و حماس مربوط است. اینکه غرب در حال ارسال تسلیحات مدرن خود به تل‌آویو برای تضعیف مقاومت فلسطین بوده، بر هیچکس پوشیده نیست اما موضوع مهم این است که روند مذکور بر کمک‌های ارسالی به اوکراین تاثیر گذاشته و همین حالا هم مسکو در حال رصد این وضعیت است. بر همین اساس دیده می‌شود که روسیه به صورت علنی و مجدد علیه اوکرلین دست به اقدام نظامی گسترده زده است. 

به عنوان مثال دیروز (جمعه) در پی به صدا در آمدن آژیر هشدار حمله هوایی، چندین صدای انفجار در مناطق مختلف اوکراین به گوش منابع خبری این کشور رسید. بر اساس اعلام مقامات اوکراین، روسیه با ۱۵۸ موشک و پهپاد مناطق مختلف این کشور را هدف قرار داد که ۱۲ کشته برجای گذاشته است. شهردار کی‌یف اعلام کرد که ظرف مدت یک ساعت، دو انفجار روی داده که این انفجارها به یک انبار و یکی از ایستگاه‌های مترو که به عنوان پناهگاه استفاده می‌شد، آسیب زده‌اند. شهردار «لویو» نیز در پی به صدا در آمدن آژیر خطر حمله هوایی، اعلام کرد که این شهر مورد اصابت موشک‌ قرار گرفته است. یک رسانه اوکراینی به نقل از شهردار لویو نوشت که «از دو حمله هوایی در لویو مطلع شدیم. منتظر دریافت اطلاعات بیشتر از دستگاه‌های اجرایی هستیم». 

رویترز هم اعلام کرده که علاوه بر کی‌یف و لویو، صدای انفجار از دیگر مناطق اوکراین از جمله دنیپروپتروفسک، خارکیف، اودسا، سومی، خملنیتسکیی و ترنوپیل به گوش رسید. این حملات شبانه، چند روز پس از آن انجام شده که اوکراین به یک کشتی جنگی روسیه در بندر فئودوسیا در شبه‌جزیره کریمه حمله کرد. در همین رابطه یوری ایحنات، سخنگوی نیروی هوایی اوکراین نیز اعلام کرد که «روسیه از موشک‌های مافوق صوت، کروز و بالستیک از جمله نوع ایکس۲۲ استفاده کرد که رهگیری آنها بسیار سخت است». آندری یرماک، معاون رئیس‌جمهور اوکراین در تلگرام نوشت که «ما هر کاری برای تقویت دفاع هوایی خود انجام می‌دهیم، اما جهان باید ببیند که ما به حمایت و قدرت بیشتری نیاز داریم».

تهدید ضمنی مدودف علیه کی‌یف

این زد و خوردهای نظامی و تشدید حملات از سوی روسیه علیه اوکراین به نوعی تبعات منفی زیادی برای اوکراین خواهد داشت. در این خصوص روزنامه نیویورک‌تایمز نوشته است که نیروهای روسیه در اطراف روستای روبوتین در جبهه جنوب و همچنین در شرق اوکراین در حال پیشروی هستند و اخیرا شهر «مارینکا» را تصرف کرده‌اند. این روزنامه در بخشی از گزارش خود اذعان  کرده که اوکراینی‌ها با عمیق‌شدن چالش‌ها، درباره اینکه ارتش منابع کافی برای ادامه نبرد را نداشته باشد، نگران هستند و این در حالی است که آمریکا روز چهارشنبه گذشته اعلام کرد آخرین بسته کمک نظامی به ارزش ۵۰ میلیون دلار را که توسط کنگره تایید شد، به کی‌یف اختصاص می‌دهد. 

در این میان یهور چِرنِف، قانونگذار اوکراینی هفته گذشته گفته است که «در حال از دست دادن میادین هستیم و اگر کمک‌های آمریکا دیر برسد، شروع به از دست دادن شهرها می‌کنیم و من اعلام می‌کنم که بدون مهمات آمریکایی، ما شروع به از دست دادن قلمرویی‌هایی می‌کنیم که در تابستان به دست آورده‌ایم». به گزراش نیویورک‌تایمز، ارتش اوکراین اعلام کرده است که نظامیان این کشور با کمبود تجهیزات و مهمات ضروری مواجه هستند. بعضی از سربازان و فرماندهان می‌گویند این کمبودها باعث شده دامنه شماری از عملیات‌ها را کاهش دهند و به سمت راهبرد دفاعی حرکت کنند. 

در این میان اما شاهد اتخاذ مواضع جدید و بسیار مهم  در خصوص اقدامات نظامی و امنیتی علیه اوکراین هستیم که می‌تواند دامنه جنگ را گسترش دهد. به گونه‌ای که دیمیتری مدودف، معاون شورای امنیت روسیه اعلام کرده که سرنگونی دولت تحت حمایت غربِ اوکراین به ریاست «ولودیمیر زلنسکی» یک هدف اعلام‌نشده اما «مهم‌ترین و اجتناب‌ناپذیرترین هدف» عملیات نظامی روسیه در اوکراین است. 

سفیر روسیه در آلمان اعلام کرده که تقریباً تمام فرمت‌های تعامل دو کشور به ابتکار آلمان لغو یا مسدود شده که نشان از عمق نزاع دو طرف بر سر پرونده اوکراین دارد که هر لحظه ممکن است بدتر شود

وی اعلام کرده که عملیات نظامی در اوکراین در سال بعد ادامه می‌یابد و اهداف آن نیز دست‌نخورده باقی مانده‌اند و حالا این اهداف شامل «خلع‌ سلاح نیروهای اوکراینی و از بین بردن ایدئولوژی نئونازی دولت کنونی اوکراین است». در این خصوص مارتین وینِن، فرمانده ارتش هلند نیز روز پنجشنبه اعلام کرد که هم نیروهای مسلح و هم مردم این کشور باید برای جنگ با روسیه آمادگی بیشتری داشته باشند! 

وی گفته است که هلند باید از الگوهای سوئد، فنلاند و کشورهای حوزه بالتیک که نزدیک مرزهای روسیه هستند، پیروی کند؛ چراکه مردم آن‌ها آمادگی بهتری برای مواجهه با ایده جنگ با همسایه بزرگتر از خود را دارند. این در حالیست که سرگئی نچایف، سفیر روسیه در آلمان اعلام کرده که در مورد تماس‌های کنونی، تقریباً تمام فرمت‌های تعامل به ابتکار آلمان لغو یا مسدود شده است. 

مجموع این رخدادها نشان می‌دهد که روسیه در حال عرض اندام برای اوکراین آن هم در دو جهت است تا بتواند در دومین سالگرد جنگ اوکراین برای خود دستاوردی ساخته باشد.