واشنگتن- مسکو؛ ۱۰ روز تا تحریم و تشدید تخاصم

رامین پرتو

تنش میان ایالات متحده و روسیه که بسیاری فکر می‌کردند با روی کار آمدن مجدد دونالد ترامپ در کاخ‌سفید به حداقل‌ترین سطح خود خواهد رسید، حالا به یک مجادله جدید آن هم از نوع اقتصادی- سیاسی تبدیل شده است. بر اساس گزارش یورونیوز، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا اعلام کرده که اگر مسکو ظرف ۱۰ روز آینده پیشرفتی در پایان دادن به جنگ در اوکراین نشان ندهد، ایالات متحده اعمال تعرفه‌ها و سایر اقدامات علیه روسیه را آغاز خواهد کرد. این در حالیست که ترامپ پیش‌تر در روز دوشنبه اعلام کرده بود که مهلت ۵۰ روزه‌ای را که حدود دو هفته پیش (۲۳ تیر) برای اقدام از سوی مسکو تعیین کرده بود، کاهش داده و اکنون به جای آن مهلتی ۱۰ تا ۱۲ روزه در نظر گرفته می‌گیرد. رئیس‌جمهوری آمریکا همچنین با ارائه این مواضع خود به خبرنگاران گفت که هنوز پاسخی از سوی روسیه دریافت نکرده است اما به هر ترتیب او این اقدام را در دستور کار خود و کشورش قرار خواهد داد. 

ترامپ به روسیه رضایت نداده و سایر کشورها را هم در زمره تعرفه‌های جدید قرار داده که هند یکی از آنها به شمار می‌رود. مهلت تعیین‌شده برای اعمال موج جدید تعرفه‌ها نیز تا روز جمعه، اول آگوست تمدید نخواهد شد!

ترامپ در هواپیمای ویژه ریاست‌جمهوری (ایرفورس وان) و در راه بازگشت از اسکاتلند اظهار داشت که نگران تأثیر احتمالی تحریم‌های روسیه بر بازار یا قیمت نفت نیست و وعده داد که تولید نفت داخلی را برای جبران هرگونه تأثیر احتمالی افزایش خواهد داد. ترامپ همچنین اعلام کرد که نمی‌دانم این اقدامات بر روسیه تأثیر خواهد گذاشت یا نه، چون به نظر می‌رسد ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه می‌خواهد جنگ را ادامه دهد اما ما تعرفه‌ها و سایر اقداماتی که معمولا در چنین شرایطی انجام می‌دهند را اعمال خواهیم کرد. رئیس‌جمهوری آمریکا که پیش‌تر درباره رابطه خوب خود با همتای روس خود صحبت کرده بود، اکنون از امتناع مسکو برای پذیرش آتش‌بس به‌طور فزاینده‌ای ناراضی است و مهلت جدید نشان می‌دهد که ترامپ این بار آماده است تهدید تحریم‌ها را عملی کند؛ اقدامی که پیش از این در انجام آن تردید داشت. 

نکته بسیار مهم این است که ترامپ در اسکاتلند تهدید کرد که در صورت عدم پیشرفت در پایان دادن به جنگ، تحریم‌هایی را نه تنها علیه روسیه بلکه علیه کشورهایی که از روسیه نفت یا کالا می‌خرند (که به عنوان تحریم‌های ثانویه شناخته می‌شوند) اعمال خواهد کرد. همچنین اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری آمریکا به خبرنگاران گفت که موضوع تحریم‌های ثانویه را طی گفت‌وگوی دوجانبه این هفته با مقامات چینی مطرح کرده و هشدار داد که اگر چین همچنان به خرید نفت از روسیه ادامه دهد، با تعرفه‌های سنگینی از سوی آمریکا روبرو خواهد شد. این اقدام هب نوعی نشان می‌دهد که ایالات متحده در حال به جریان انداختن یک روند تقابلی با روسیه و متحدان اقتصادی و سیاسی آن است. 

هشدار مسکو و خرسندی زلنسکی 

در این میان دمیتری مدودف، رئیس‌جمهور پیشین روسیه و از متحدان نزدیک پوتین، در فرسته‌ای در شبکه اجتماعی ایکس نوشت که ترامپ در حال «بازی با اولتیماتوم‌ها» است که می‌تواند به جنگی ختم شود که پای آمریکا نیز به آن باز شود. 

همچنین دمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین در واکنش به سخنان ترامپ و مقام‌های آمریکا که روسیه را به تحریم‌های بیشتر تهدید کرده‌اند، گفت که ما مدت زیادی است که در شرایط تحریم‌های زیاد زندگی می‌کنیم، اقتصاد ما در حال کار است و در حال حاضر، مصونیت خاصی در برابر تحریم ایجاد کرده‌ایم. او گفت که ما همچنان تمام سخنان دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا و دیگر سیاستمداران بین‌المللی در این باره را ثبت می‌کنیم. پسکوف گفت که کرملین اظهارات جدید ترامپ در مورد تهدید به تحریم‌های بیشتر را در نظر می‌گیرد و فعلاً قصد ندارد توضیحات بیشتری ارائه کند. 

ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه نیز (چهارشنبه) در واکنش به این اظهارات ترامپ گفت که‌ تعداد بی‌سابقه‌ای از تحریم‌ها علیه روسیه اعمال شده است؛ تهدید به محدودیت‌های جدید به امری عادی و معمول تبدیل شده است. او با ابراز تأسف از تداوم اقدامات یکجانبه غرب در اعمال تحریم‌ها خاطرنشان کرد: که تهدیدها هیچ کمکی به بهبود روابط نخواهد کرد. وی ابراز اطمینان کرد که روسیه اقدامات لازم برای مقابله با تحریم‌ها را انجام خواهد داد. 

قیمت نفت در پی اظهارات ترامپ در تهدید مسکو، بیش از سه درصد رشد کرد و ارزش پول روسیه در برابر دلار آمریکا از ۲۴ جولای تا دیروز (چهارشنبه) با افت ۴.۳ درصدی، به ۸۱.۹۰ روبل رسیده است که نشان از تزلزل اقتصاد روسیه دارد

در مقابل ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین از صحبت‌های جدید ترامپ که گفته روسیه باید ظرف چند روز آتش‌بس در اوکراین را بپذیرد، استقبال کرد و گفت که صلح زمانی به دست می‌آید که قدرت داشته باشیم. اوکراین مثل همیشه آماده همکاری کامل با آمریکا و رئیس‌جمهور ترامپ است تا این جنگ را به روشی شرافتمندانه و پایدار تمام کنیم. 

بحران اقتصادی برای مسکو؟ 

در امتداد این رویداد و با توجه به مواضع ترامپ علیه روسیه، رویترز در گزارش چهارشنبه خود به ارزیابی تاثیرات اقتصادی این تصمیم واشنگتن علیه مسکو پرداخت و نوشت بازارهای روسیه به تهدید رئیس جمهوری آمریکا مبنی بر اعمال تعرفه‌های جدید محتاطانه واکنش نشان دادند به طوری که گفته تحلیلگران، تضعیف دلار و افزایش بهای نفت در نتیجه تعرفه‌های احتمالی جدید، در کوتاه‌مدت از اقتصاد مسکو حمایت خواهد کرد. از سوی دیگر قیمت نفت در پی اظهارات ترامپ، بیش از سه درصد رشد کرد. 

ارزش پول روسیه در برابر دلار آمریکا از ۲۴ جولای (دوم مرداد) تا دیروز (چهارشنبه) با افت ۴.۳ درصدی، به ۸۱.۹۰ روبل رسیده است. همچنین بازار بورس روسسه نیز از ۲۴ جولای تاکنون ۳.۴ درصد ریزش کرده است. تضعیف روبل به ارزان‌تر شدن کالاهای روسیه در بازار جهانی منجر شده و متعاقبا رقابت‌پذیری صادراتی این کشور را بهبود می‌بخشد و متعاقب آن، درآمدهای ناشی از صادرات نفت مسکو که به دلار محاسبه می‌شود را افزایش خواهد داد. الکسی آنتونوف از کارگزاری «آلور» روسیه می‌گوید: ابهامات پیرامون تحریم‌های جدید آمریکا همچنان رویکرد سرمایه‌گذاران روس را تحت‌الشعاع قرار خواهد داد.

به نوشته رویترز، به لطف سیاست پولی سختگیرانه بانک مرکزی روسیه و امیدواری به تعدیل تنش‌ها بین مسکو و آمریکا پس از مذاکرات ماه فوریه در عربستان سعودی، ارزش روبل در برابر دلار امسال بیش از ۴۵ درصد افزایش یافته است. افزایش ارزش روبل، درآمد شرکت‌های کامودیتی روسیه، از غول‌های نفت و گاز گرفته تا صادرکنندگان فلزات و کود شیمیایی، را کاهش داد. این شرکت‌ها حدود ۶۰ درصد بازار بورس این کشور را تشکیل می‌دهند که به دلیل تحریم‌ها، برای سرمایه‌گذاران غربی به نوعی منطقه ورود ممنوع محسوب می‌شود. 

فارغ از این مسائل باید توجه شود که ترامپ به روسیه رضایت نداده و سایر کشورها را هم در زمره تعرفه‌های جدید قرار داده که هند یکی از آنها به شمار می‌رود. او روز گذشته (چهارشنبه) با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی تروث سوشال تاکید کرد که مهلت تعیین‌شده برای اعمال موج جدید تعرفه‌ها تا روز جمعه، اول آگوست تمدید نخواهد شد. او نوشت: «اول آگوست یعنی اول آگوست. این تاریخ پابرجاست و تمدید نخواهد شد. روز بزرگ برای آمریکا!». وزارت بازرگانی هند هنوز واکنشی رسمی به این تصمیم نشان نداده است، اما منابع نزدیک به مذاکرات گفته‌اند که این اقدام به تلاش‌های چندماهه برای دستیابی به یک توافق تجاری محدود میان دو کشور ضربه زده است. هند تاکنون در برابر فشارهای آمریکا برای باز کردن بازار داخلی خود به روی محصولات کشاورزی مقاومت کرده و حفظ معیشت میلیون‌ها کشاورز را خط قرمز خود دانسته است. صادرات هند به آمریکا در سال ۲۰۲۴ حدود ۸۷ میلیارد دلار بوده که شامل کالاهایی نظیر پوشاک، دارو، سنگ‌های قیمتی و پتروشیمی‌ها می‌شود.