پاریس در تکاپوی احیای بیروت

فرشاد گلزاری

 طی یک هفته اخیر تمام خبرگزاری‌ها و مطبوعات دنیا در حال مخابره اخبار مربوط به سفر رئیس جمهوری آمریکا به بریتانیا و حضور او در نشست گروه هفت بودند. چندی بعد هم حضور جو بایدن در نشست سران ناتو مورد توجه بیشتر رسانه‌های جهان قرار گرفت و در نهایت دیدار او با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه در ژنو زیر ذره‌بین تحلیل و تفسیر قرار گرفت. طبیعی است زمانی که چنین رویدادهای مهمی در عرصه بین‌الملل در حال وقوع است، کمتر کسی به سایر اخبار توجه می‌کند که این البته یک پدیده نادر نیست. به عنوان مثال زمانی که دونالد ترامپ در نشست گروه هفت حضور داشت یا زمانی که او در اجلاس جی 20 سخنرانی می‌کرد، تمام رسانه‌ها به دنبال آن بودند که سوژه‌ای از سخنان رئیس جمهوری پیشین آمریکا برای خود دست و پا کنند و به همین دلیل طیف عظیمی از سایر اخبار که اتفاقاً رویدادهای مهمی قلمداد می‌شدند، به حاشیه رفتند. حالا هم اولین سفر خارجی بایدن به یک موضوع خبرساز تبدیل شد که البته روز پنجشنبه این سفر به پایان رسید اما در یک هفته اخیر رویدادهایی در خاورمیانه به وقوع پیوست که نه تنها اهمیت زیادی دارد بلکه به خوبی نشان می‌دهد وضعیت این منطقه همچنان بحرانی و متزلزل است. از یک سو در عراق مسائل امنیتی، اعم از عملیات‌های داعش در جریان است و ترورهای سیاسی به یک مشکل عظیم تبدیل شده و از طرفی دیگر در یمن هر روز شاهد یک رویداد میدانی و نظامی بسیار مهم هستیم. فارغ از اینکه در سوریه و حتی در کشورهای حاشیه خلیج فارس مانند عربستان چه اتفاقی در حال رخ دادن است،‌ اگر نیم نگاهی به تحولات لبنان داشته باشیم به خوبی می‌بینیم که اوضاع به هیچ وجه امیدبخش نیست؛ بلکه هر روز یک بحران جدید در این کشور ظهور می‌کند. بدون تردید مولفه‌هایی که در تحلیل‌ اوضاع و احوال این روزهای لبنان روی کاغذ ریخته می‌شود، نمی‌تواند ما را به این جمع‌بندی برساند که قرار است چه اتفاقی برای آینده این کشور رخ دهد اما به هر ترتیب رویدادهای مذکور نشان از درهم‌ریختگی بنیادین در بیروت دارد. نخستین مولفه‌ای که نشان می‌دهد لبنان همچنان در مشکلات خود غرق است، اعتراض‌های عمومی و مردمی در بسیاری از شهرهای این کشور است که از سه‌شنبه هفته گذشته تا روز ظهر روز گذشته (جمعه) ادامه داشته است. در این راستا العربی الجدید گزارش داد که شهروندان لبنانی از شامگاه دوشنبه گذشته در ادامه اعتراض به اوضاع نابسامان اقتصادی و معیشتی کشورشان در مناطق مختلف این کشور به خیابان‌ها آمدند. طبق این گزارش، معترضان لبنان تعدادی از خیابان‌ها و جاده‌ها را به ویژه در شمال و صیدا در جنوب این کشور مسدود کردند و به کاهش ارزش لیره در مقابل دلار اعتراض کردند. از سوی دیگر احزاب لبنان و گروه‌های سیاسی و سندیکاهای مشاغل این کشور از دو روز پیش (پنج‌شنبه) در پاسخ به فراخوان اتحادیه کارگری لبنان برای اعمال فشار جهت تسریع تشکیل دولت نجات ملی در اعتصاب سراسری شرکت کردند. طبق گفته بشاره الاسمر، رئیس اتحادیه کارگری لبنان، تجمعات اعتراضی در سراسر لبنان با درخواست برای تشکیل دولت نجات برگزار شده‌اند. همچنین دفتر کارگری در بخش مشاغل در جریان آزاد ملی و کمیته مرکزی اطلاع‌رسانی جریان آزاد اعلام کرد که متعهد به فراخوان اتحادیه کارگری برای اعتصاب به منظور تکمیل روند فشار با شعار تسریع در تشکیل فوری دولت است.

اظهارات مقامات فرانسه به ما این پیام را مخابره می‌کند که وضعیت اقتصادی لبنان صرفاً گریبان مردم عادی و حتی سندیکاهای کارگری این کشور را نگرفته است؛ بلکه بالاترین رُکن نظامی و امنیتی بیروت چندین ماه است حقوق دریافت نکرده‌ است

جلوگیری از تشدید بحران

اعتراض و اعتصاب‌ها در لبنان به حدی تشدید شده که سازمان ملل هم نسبت به ادامه وضعیت معیشتی و همچنین نبود دولت مستقر، هشدار داده است. در این راستا نجاه رشدی، معاون هماهنگ‌کننده ویژه سازمان ملل و هماهنگ‌کننده امور انسانی سازمان ملل در لبنان در یک کنفرانس مطبوعاتی در مقر این سازمان در شهر ژنو اعلام کرد که تشکیل نشدن کابینه در لبنان تاثیر بسیار زیادی بر اعتماد مردم گذاشته و هیچ سرمایه‌گذاری حاضر نیست به لبنان برود؛ مگر اینکه دستکم به سیستم بانکی و نهادهای این کشور اعتماد پیدا کند که این امر هم بعید به نظر می‌رسد. او در ادامه سخنان خود اعلام کرد که رهبران لبنان مسئولیت فوری در قبال مردم خود دارند اما مردم نیز انتظار حمایت دارند اما به هر ترتیب این کشور به مبلغ ۳۰۰ میلیون دلار برای رفع نیازهای اساسی هشت ماه آینده 1.5 میلیون شهروند خود نیاز دارد. این آمار و ارقامی به خوبی نشان می‌دهد بحران معیشتی که ریشه در فسادها و اقتصاد ناپایدار لبنان دارد، نه تنها به این زودی به سر منزل مقصود نمی‌رسد، بلکه بدون تردید مشکلات بیشتری در این میان نمایان خواهد شد. در این میان اما مشکل دیگری وجود دارد که به نظر می‌رسد می‌تواند به قدری تاثیرگذار باشد که شاید طی هفته‌های آینده مولفه‌های ضدامنیتی هم در این کشور رخ عیان کند. همین چند روز پیش بود که زینه عکر، وزیر دفاع و سرپرست وزارت امور خارجه لبنان در نشست مشورتی وزرای خارجه عرب در دوحه اعلام کرد چالش‌هایی که امروز لبنان با آن مواجه است تهدید بی‌سابقه‌ای علیه موجودیت و نظام لبنان است و هیچ کسی تضمین نمی‌کند که در صورت فروپاشی کامل چه اتفاقی برای کشور خواهد افتاد. با نگاهی به سخنان وزیر دفاع لبنان به خوبی می‌توان فهمید که ساختار دفاعی و نظامی این کشور هم دستخوش تهدیدهای ناشی از نبود دولت شده است. سند این ادعا را می‌توان ابتکار عمل فرانسه دانست. بر اساس اعلام وزارت دفاع فرانسه، حدود 20 کشور به ابتکار پاریس برای جمع‌آوری کمک‌های اضطراری برای ارتش لبنان پنج‌شنبه گذشته در یک نشست مجازی شرکت کردند. در این رابطه یکی از مسئولان وزارت دفاع فرانسه به خبرگزاری فرانسه اعلام کرده که ارتش لبنان چندین ماه است که در تأمین نیازهای اساسی خود مشکل دارد و ما با یک مشکل امنیتی و حاکمیتی روبرو هستیم؛ چراکه امروز نیروهای مسلح لبنان، ستونی است که می‌تواند مانع از خراب شدن شدید اوضاع امنیتی در کشور شود. اظهارات مقامات فرانسه می‌تواند به ما این پیام را مخابره کند که وضعیت اقتصادی در این کشور صرفاً گریبان مردم عادی و حتی سندیکاهای کارگری این کشور را نگرفته است؛ بلکه حالا فرماندهان و کادر رسمیِ بالاترین رُکن نظامی و امنیتی این کشور چندین ماه است که حقوق دریافت نکرده‌اند و حتی بخشی از تجهیزات و تسلیحات آنها به دلیل عدم تامین بودجه، عملاً قابل استفاده نیست. براین اساس که گفته می‌شود «زنگ خطر فروپاشی در لبنان» آرام آرام به صدا درآمده است.

هماهنگ‌کننده ویژه سازمان ملل و هماهنگ‌کننده امور انسانی سازمان ملل در لبنان در یک کنفرانس مطبوعاتی در مقر این سازمان در شهر ژنو اعلام کرد که تشکیل نشدن کابینه در لبنان تاثیر بسیار زیادی بر اعتماد مردم گذاشته و هیچ سرمایه‌گذاری حاضر نیست به لبنان برود