هشدار پاپ که با بی‌اعتنایی «جامعه هدف» مواجه شد!
خیزش راست‌گرایانِ پوپولیسم در اروپا
فرشاد گلزاری
از زمان شروع بحران مهاجران در سال 2015 میلادی تاکنون که خیل عظیمی از پناهجویان را از خاورمیانه و جنوب آسیا به اروپا رساند، شاهد شکل گرفتن یک ائتلاف سیاسی علیه این پدیده نامیمون بشری بودیم که جغرافیای آن از مجارستان و لهستان گرفته تا آلمان و سوئد و حتی هلند را دربرمی‌گیرد. اینکه ماهیت این ائتلاف چیست و برای چه منظوری تشکیل شده، موضوعی است که کالبدشکافی آن ماه‌ها زمان خواهد برد اما باید توجه داشت که بیگانه‌ستیزی و ملی‌گرایی افراطی دلیل تشکیل این ائتلاف به حساب می‌آید. در این میان آنچه به عنوان موتور محرک این ائتلاف قابل رویت است، عکس‌العمل‌هایی بوده که از سوی برخی مهاجران روی داده است. بسیاری از جامعه‌شناسان جنایی معتقدند که رفتار هجومی و انزوای ناخواسته‌ای که اروپایی‌ها به مهاجران تحمیل کردند باعث شد تا کلونی‌های انتقام‌جویی شکل بگیرد و شد آنچه که در پاریس و بروکسل در سال 2015 مشاهده کردیم که خروجی‌اش چیزی جز کشته و زخمی شدن هزاران اروپایی با برچسب داعش نبود. در این میان اما اگر عناصر سخت مانند ترور را کنار بگذاریم، می‌بینیم که مهاجران پس از ورود به جامعه اروپا اساساً در فرهنگ این جغرافیا حل نشدند و به همین دلیل تضاد دیدگاه‌ها و همچنین تضادهای فرهنگی به وقوع پیوست که همین مساله تقابل‌های سیاسی را به تقابل‌های فیزیکی تبدیل کرد؛ تا جایی که چندین مسجد در سوئد و آلمان به آتش کشیده شدند و حتی حملات مسلحانه زیادی از سوی جریان‌های نئونازیسم و نئوفاشیسم علیه مسلمانان صورت گرفت و هم اکنون این تقابل به جایی رسیده که احزاب سیاسی راستگرای اروپا به دنبال هدف قرار دادن مسلمانان هستند. در این میان باید متوجه بود که مساله مهاجران و بزرگنمایی آن از سوی احزاب افراطی یک نعمت برای طیف‌های ضدپناهجو به حساب می‌آید؛ چراکه آنها حالا در پارلمان کشورهای خود تعداد زیادی از کرسی‌ها را در اختیار دارند. همین مساله حالا به موضوعی تبدیل شده که بسیاری آن را «پوپولیسم» یا شعارگرایی محض می‌دانند و اعتراض‌های زیادی را به سمت خود جذب کرده‌اند. یکی از کسانی که اخیراً به این موضوع به صورت جدی اعتراض کرده و حتی آن را تهدید عینی علیه انسانیت و بشریت دانسته، پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان است که از روز جمعه سفر چندروزه‌ای را در مدیترانه آغاز کرده است. بر اساس اعلام واتیکان، پاپ فرانسیس روز جمعه وارد قبرس شد و با اشاره به اختلافاتی که «بحران مهاجران» در این کشورِ جزیره‌ای ایجاد کرده است، از ساکنان آن خواست تا به یکدیگر خوش‌آمد بگویند و با هم ادغام شوند. به گزارش سی‌ان‌ان، این کشور اعلام کرده است که در حال مقابله با هجوم مهاجرانی است که اکثر آنها توسط کشتی از خاورمیانه آمده‌اند. پاپ در گفت‌وگو با خبرنگاران در هواپیما که از رم عازم قبرس بود گفت که این دیدار «برخی زخم‌ها» را لمس خواهد کرد. گفتنی است که حمایت فرانسیس از مهاجران و پناهندگان یکی از اقدامات قابل توجه دوران ریاست او بر واتیکان بوده است. پاپ که دریای مدیترانه را «قبرستان بزرگ» نامیده است، ترتیبی داده است تا ۵۰ مهاجر پس از سفر خود در این هفته به ایتالیا منتقل شوند. واتیکان هنوز این طرح را تایید نکرده است. رهبر کاتولیک‌های جهان در ادامه وضعیت مهاجران را با گولاگ و اردوگاه‌های کار اجباری آلمان نازی و شوروی استالینی مقایسه کرد. این البته نخستین باری نیست که رهبر کاتولیک‌های جهان از اهمیت حراست از پناهجویان سخن می‌گوید؛ به گونه‌ای که ماه گذشته میلادی، پاپ فرانسیس خواستار جلوگیری از بازگرداندن پناهجویان به لیبی و دیگر کشورهای ناامن شد. مقصد مهم پاپ البته آتن پایتخت یونان بود. پاپ فرانسیس رهبر واتیکان روز شنبه در آتن با هشدار درباره تهدید پوپولیسم برای اروپا گفت که این قاره با خودخواهی‌های ملی‌گرایانه بر سر پناهجویان، پاره پاره شده است. به گزارش آسوشیتدپرس، پاپ که در دومین بخش دیدار دوره‌ای از کشورهای اروپایی از قبرس وارد یونان شد، اعلام کرد که «واکنش‌های ساده عوام‌گرایی و تمرکزگرایی، مردمسالاری را در اروپا تهدید می‌کند و خواستار فداکاری برای گسترش خیرخواهی همگانی شد». اما بخش مهم سخنرانی رهبر کاتولیک‌های جهان جایی بود که او هشدار داد «پاسخ‌های آسانِ» پوپولیسم و «استبداد»، مسئله دموکراسی در اروپا را تهدید می‌کند. این دقیقاً همان نکته‌ای بود که نشان می‌دهد واتیکان هم در مورد خیزش راست‌گرایان و پوپولیسم در اروپا نگران است.
حضور مقام‌های ۱۴ حزب اروپایی در نشستی که به میزبانی یاروسلا کاچینسکی، رئیس حزب پوپولیستی و راستگرای حاکم لهستان موسم به «قانون و عدالت» در ورشو برگزار شد، نشان داد که این جماعت هیچ توجهی به هشدارهای واتیکان نشان نخواهند داد
بی‌اعتنایی راست‌ها در ورشو
شاید این سخنان پاپ برای بسیاری از سیاستمداران اروپایی خوشایند باشد و آنها هم تهدید پوپولیسم را جدی بگیرند اما بدون تردید راستگراهای افراطی در سراسر قاره اروپا اگر نگوییم که از این سخنان عصبانی نشدند، اما بدون شک این اظهارات رهبر واتیکان را چندان جدی نگرفتند و دلیل آن هم چندان پوشیده نیست.
بخش مهم سخنرانی رهبر کاتولیک‌های جهان جایی بود که او هشدار داد «پاسخ‌های آسانِ» پوپولیسم و «استبداد»، مسئله دموکراسی در اروپا را تهدید می‌کند. این دقیقاً همان نکته‌ای بود که نشان می‌دهد واتیکان هم در مورد خیزش راست‌گرایان و پوپولیسم در اروپا نگران است
بر اساس گزارش خبرگزاری فرانسه، رهبران احزاب ملی‌گرا و راستگراهای افراطی اروپا روز شنبه، یعنی دقیقاً همان روزی که پاپ در مورد خطر پوپولیسم هشدار داد، در ورشو تشکیل جلسه دادند تا ائتلاف جدیدی را ایجاد کنند که دومین گروه بزرگ سیاسی در پارلمان اروپا به حساب بیایند. بر اساس اعلام خبرگزاری دولتی لهستان، مقام‌های ۱۴ حزب اروپایی در این نشست که به میزبانی یاروسلا کاچینسکی، رئیس حزب پوپولیستی و راستگرای حاکم لهستان موسوم به «قانون و عدالت» برگزار شد، شرکت کردند. همچنین ویکتور اوربان، نخست‌وزیر مجارستان، مارین لوپن، رهبر حزب راستگراهای افراطی فرانسه و سانتیاگو آباسکال، رهبر حزب وکس اسپانیا از چهره‌های شاخص شرکت‌کننده در این گردهمایی بودند که افکارشان در حقیقت ضدمهاجرپذیری است و بیگانه‌ستیزی را ترویج می‌کنند. لوپن که نامزد انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۲ فرانسه است، با اعلام اینکه این نشست گام مهمی به حساب می‌آید گفت که انتظار ندارد در مورد تشکیل گروه جدید در پارلمان اروپا به زودی خبری اعلام شود. یکی از غایبان این نشست مائتو سالوینی، رهبر حزب راست افراطی لیگا ایتالیا بود که با انتشار بیانیه‌ای زمان را برای تشکیل گروه جدید، مناسب دانست. در خلال برگزاری این نشست، ده‌ها فعال سیاسی در مقابل محل برگزاری مذاکرات تجمع کردند و فریاد «نه به فاشیسم» سر دادند. این نشست در حالی برگزار شد که یورونیوز در گزارش انتقادی خود علیه این نشست اعلام کرد که لهستان و مجارستان، اتحادیه اروپا را به تضعیف حق حاکمیت‌شان متهم می‌کنند، در حالی که بروکسل می‌گوید این دو کشور آزادی‌های دموکراتیک را رعایت نمی‌کنند و پیروی از آن را عقب می‌اندازند. بر این اساس آنچه طی دو روز پیش در لهستان و همزمان با سفر پاپ به قبرس و یونان دیده شد، نشان از آن دارد که پوپولیست‌های اروپا نمی‌خواهند به این زودی سخنان بزرگترین رهبر مسیحیان جهان را جدی بگیرند؛ حتی اگر این موضوع به قیام واتیکان علیه پوپولیسم بینجامد.
دیدگاه تان را بنویسید